THEELACHT ZU NORDEN
am 15. September 1984, 20 Uhr,
im "Deutschen Haus" in Norden
gehalten von
Syndicus Rudolf Folkerts
Arfburen, Pelsburen, Koopburen, Hüürburen un all leev Lü!
De THEELACHT TO NÖRDEN hett Jo allmitnanner up vanabend nögt, wieldat se nu all eendusendeenhunnert Jahr besteiht, wat doch säker 'n gooden Grund to fiern is.
Bi so 'n Fier mutt denn ook tominnst 'n bietje van dat vertellt woorn, wat in disse lange Tied bi un mit de Theelacht gebört is. Dat sall ick dohn, hemmen de Theelachters seggt.
Ick will versöken, dat kört un knapp to maken, wenn 't ook neet so heel licht is, elfhunnert Jahr in 'n paar Minüten vörbisuusen to laten, dorto hett de Theelacht denn doch tovööl bilävt. Se hett goode Tieden hatt un schlechte Tieden, dat is mitloopen un dat gaff Tägenstötten, dat gaff Bliedskupp un Verdreet. Man de Theelacht hett 't hento vandaag dörhollen, un dat sall sachs noch mennig Jahrhunnert so blieven: Bi tweedusend Jahr sall denn bisünners düchtig fiert worrn.
De THEELACHT TO NÖRDEN, so is dat in all de Arfburen-Familjes van Urtieden off an hento vandaag van Vader up Söhn wiedervertellt worrn, is mit de groote "Normannenschlacht" togang kamen, de 884 hier in uns Gägend vör sück gahn is, un bi de 10.377 Normannen doothauen worrn sünt.
De Normannen, dat wassen Dänen, Norwegers un Schweden, de van 793 off an 'n paar hunnert Jahr lang dat heele Europa utrowert hemmen. Se kwammen mit Schäpen vull Lü averall dor an Land, wor se meenen, dat se sück wat haalen kunnen sünner to bitahlen. All Vörjahr gung dat los, un erst tägen Winterstied weer 't mähr off minner dahn, denn was sotoräken "Groot Paus'" in Saaken Krieg.
De Normannen wassen naar frech. Wor se sück faststett't harrn, mussen de Inwahners düchtig herholln, mussen Gold un Sülver un anner Goodje offlävern, mussen hooge Stüürn bitahlen un för de Normannen stramme Densten dohn: Se wassen dat, wat 'n in uns Tied 'n "strengen Besatzungsmacht" nömen würr. Lieden mugg hör nümms, - wo sull 't ook woll!
Hier bi uns hemmen de Normannen sück tiedwies nettso fastsett't hatt as haast allerwägens in Europa. Een Treck was in 't Harfst 883 bi Duisburg hangen bläven un harr sück dor de Winter aver verbarrikadeert. In 't Vörjahr 884 sull dat denn na oll Maneer wär losgahn, man ditmal leep dat neet so recht mit. De Kaiser harr in d' Februar 884 up de Reichsdag in Colmar de Biskuppen, Abten un Grafen mit hör Suldaten - un dat wassen neet minn - tägen de Normannen up Padd brocht. Dat hett düchtig hulpen: De Normannen kreegen stadig een up d' Hoot, mussen mennigeen van hör Lü doot liggen laten un up 't Letzt' man wär torügg na Duisburg.
Man dor wassen se nu ook neet mähr säker. De Kaiser sien Lü wassen all sowiet, dat se dat Lager van de Normannen hochnähmen wullen, man de kreegen dat spitz. Bi düster Nacht sünd s' d'r van dör neiht, bloot weg! De Kaiserlichen d'r glieks achteran, man se hemmen bloot noch 102 Normannen to faaten krägen un ook glieks doothauen, de annern wassen all to wiet weg, Richtung Noord. De Sömmer aver hemmen de Normannen sück denn woll in Westfalen un dat hollandse Freesland dörfräten; in d' Harfst 884 kwammen se in uns' Kuntrai, wullen sück hier woll för de Winter versörgen.
Dat leep aberst ook neet mit. Do was de Biskup Rimbert van Brämen nett hier, un de hett de Freeske Landstörm un de van de Sassen binanner haalt, hett beid' düchtig anfüürt un hör mennig goode Rat gäven. Denn hett he up de Nörder Karkhoff so recht van Harten bäd't, dat de Freesen winnen un de Normannen 'n gooden up d' Hoot kriegen sullen.
Van de Tied off an is de Karkhoff grön bläven up de Höcht, wor de Biskup bäd't hett, un de Steen, up de he daalkneet hemmen sall, worrt je nu noch wiest: Wor de Knee'n van de Biskup indrückt wassen, blifft na 'n Rägenschuur Water stahn; dat is good tägen Woorten, de een up Unstä hett, dorum heet de Steen ook "Woortensteen".
Dat Gebett van de Biskup hett hulpen, de Normannen kreegen 'n gooden Pack Hau: In verscheeden "Annalen" - dat sünt oll Jahrbooken van Karken un Klosters, in de alls upschräven is, wat wichtig weer, - steiht, dat 10.377 Normannen to Dood kamen sünt. Nettso worrt dat je ook in de Arfburen-Familjes vertellt, as ick äben all sä. De anner Normannen sünt der van dör neiht, so fell dat man gung, un se hemmen hier nadem keen Faat wär kriegen kunnt..
As dat gebört weer, do hemmen de Inwahners van Nörden un ut de veer Dörpen um Nörden to sück tosamendahn, hemmen de lesde Normannen to 'n Düvel jaggt un sück dat Land torügghaalt, dat de sück vördem unner aneegent harren, in d' Hilgenrieder Bucht van Hagermarsk hento Hark'deep. Van do off an hemmen se dit Land mitnanner un binanner hollen, tägen Averfall van See her säkert un de Anwaß indiekt, hunnerten van Jahren lang, un de Kaiser was dat recht.
Uns Vörollen hemmen sück domals good wat infallen laaten, dat dat Land neet wär verlaaren gahn un ook neet an annern fallen sull. Elk kreeg een ideellen Andeel an dat, wat dat Land offschmieten deh, un disse Andeel is na eegen Gesetzen van de Theelacht in de Arfburen-Familjes wieder verarft worrn hento vandaag.
Well nu Arfbur is, de weet, dat sien Vörollen mit derbi west hemmen, as vör elfhunnert Jahr de Normannen hier 'rutflagen sünd.
Haast all dat, wat domals utklamüstert is, gellt vandaag noch. De Statuten van de Theelacht, dat Theelrecht, de för mennigeen Rechtsgelährten ook nu noch heel wat Bisünners sünd, wassen so good averleggt, dat der so good as nix an 'rumtüdelt worrn muß in all de Jahrhunnerten, de sietdem vergahn sünd. Dor geiht dat um dat Theel-Land, um dat Verhüüren un de Vörrechten van de Arfburen dorbi; dat geiht um de Theelachters, de sülms Arf- off Pelsburen wäsen mutten un up Lävenstied wählt worrn, wat se to dohn hemmen un wo se de Arfburen tägenaver all veer Jahr Räken leggen mutten; dor geiht dat um de Arfburen, dat Verarven un Antasten; dor steiht wat in aver Kooptheelen, Sett-Theelen un noch 'n heel'n Bült mähr.
Sowat söbenhunnert Jahr lang hett de Theelacht in hör eegen Saaken ook alleen dat Seggen hatt. Wor de Theelachters smals neet wieder kunnen, wurrn de ollste Arfburen mit 'ranhaalt, un wat denn beschlaten wurr, dat gull. De Obrigkeit un ook de Kark quädeln der neet tüschen, man beid' mussen doch off un an mal bidaard worrn. Denn kreegen se dörgahnsweg 'n Stück Land, un denn was 't meest wär good. De Kark hett so na un vör 475 Dimmt van dat Theel-Land offkrägen un dat Ostfreeske Grafenhuus sogar 'n paar hunnert Dimmt.
Dorför hemmen de Grafen denn 'n paarmal Extra-Örder gäven, dat de Theelacht keen Schaa lieden dürs un dat 't all na oll Wennst wiedergahn sull: Nümms dürs Theel-Land as eegen Land annähmen; nüms dürs sien Theelen verkoopen, sünner dat de toerst de Theelachters "to de Gemeine Buren Beste" anbaaden wassen; elk, de Theel-Land in Gebruuk harr, un wenn he sülms Arfbur weer, muß ook de Hüür bitahlen, un so wieder.
Man mit Verloop van de Tied bleef dat doch neet ut, dat de Theelacht sück in eegen Saaken an anner hoog Stä'n, an Gerichten in Ostfreesland un sogar in Dütschland wennen muß, um hör Rechten to säkern. 1583 fung dat an, un dat kwamm so:
Een, de in Nörden totrucken weer - Ewo van Jemgum heet he -, harr van 'n Arfbur, de keen Kinner harr, all sien Arftheelen köfft. As de 1583 stürven was, meen Ewo, he was nu ook Arfbur worrn. De Theelachters hemmen hum glieks to verstahn gäven, dat dat neet angahn kunn, um dat Arftheelen na dat Theelrecht bloot in de direkte Blootlinie, dat is van Vader up Söhn, wiedergahn kunnen, un dat fähl hier nu mal. De goode Mann wull dat neet löven, gung na de Fürstelke Cantzley na Auerk un kreeg dor ook - schwuppdiwupp - 'n Bescheed to sien Günsten. Dor gung de Theelacht tägen an. All Arfburen hemmen 1585 de Vullmacht för de Prozeß unnerschräven, de erst vör d' Hoffgericht in Auerk un denn wieder vör dat "Reichskammergericht" in Speyer leep, dat för Ostfreesland tostännig was.
De togereiste Ewo van Jemgum was 1587 all dootgahn. Sien Arven hemmen de Prozeß woll erst noch wiederföhrt, man se kreegen van hör Avkaaten in Speyer Bescheed, dat de Prozeß för hör neet to winnen was: De Statuten van de Theelacht stunen dortägen, un se sullen 't man upgäven. Dat hemmen's denn ook dahn. So is de Theelacht babenbläven, hör Theelrecht was sotoräken "höchtrichterlich anerkannt".
'n anner Mal hett 'n Gericht aver een Stä in de Theelachts-Statuten seggt: "Dat gellt neet mähr". Van oll Tieden her was dat so,
dat een Enkel, de sien Vader vör sien Grootvader verstürben was, neet arven kunn. Dat was all in dat "Germanische Recht" so west, dat dat Arven alltied bloot van Vader up Söhn vör sück gahn kunn, un neet van Opa up Enkel.
Nettso hemmen de Theelachters dat denn ook verklaart, as twee Enkels van 'n Arfbur antasten wullen, de hör Vader vör hör Grootvader verstürben was. De beiden sünt vör Gericht gahn, un se hemmen wunnen, in twee Instanzen. Dat was 1833. De Statuten van de Theelacht sünd erst 1940 ännert worrn, in de Tweede Weltkrieg, as so mennig Söhn vör sien Vader dat Läwen laten muß...
Vör 1583 was dat Theelrecht noch neet in schräven Schrift fasthollen. Dat weer neet nödig, de Theelachters un Arfburn wussen ook so best van Bescheed, wo 't all innanner satt un wat der smals gebören muß. Man vör Gericht willen de Richters un Avkaaten 't all naläsen können, un so muß denn de heele Budel erst mal upschräven worrn, as de Theelacht tägen de Bescheed van de Fürstelke Cantzley angung, mit de Ewo van Jemgum wat togestahn worrn sull, wat abslut neet angahn kunn. Hektor Friderich van Wicht, Doktor van de Juristeree, sülms Arfbur, hett 1584 neet bloot de 28 Artikels van dat Theelrecht upschräven, nä, he hett dorto noch wat anfögt, to Verklaaren, un he hett ook noch heel akkurat upschräven, wo dat mit de Normannen west hett un wo de Theelacht togang kamen is.
Wi sünt naar blied, dat dat domals gebört is, un noch vandaag, veerhunnert Jahr later, dürr wi van Harten Dank seggen an disse Mann, de sien Nam' bi de Theelacht bisünners hoch anschräven is. Van 1620 bit 1624 was he noch Theelachter, un he was ook Drost in Nörden.
Na de oll Statuten van de Theelacht harrn Arfburn bi 't Hüüren van 't Theel-Land Vörrecht vör annern. Mit de Osterhusische Ackoord van 1611 is dat anners worrn: Woll bleef dat noch bi 't Verhüürn, man 't gaff nu keen wesseln mähr, ut de Tiedpacht wurr de Arfpacht. Van de Tied off an kunn 'n Arfbur neet mähr 'n annern Hüürbur van de Plaats offdrieven, as dat vördem was; nu gung 't bloot noch um Geld.
Ruugweg 3000 Goldgulden an Pacht kwamm elker Jahr binnen, 'n heel Stück Geld. Dorvan kreegen de Theelachters, de je genau Book föhren mussen aver Arfburen, Koopburen, Pachtinhaalen un wat der anners noch wäsen mutt, mitnanner 60 Goldgulden, un de Theelbaat, de as "Looper" all Böskuppen för de Theelachters dohn muß - Post as vandaag gaff dat de noch neet -, noch 10 Goldgulden. Dat anner Geld wurr an de Arf- un Koopburen utbitahlt; Unkösten gungen der woll erst off, man de enkelde Andeel broch' doch noch allerhand.
Dick dartig Jahr later harr de Theelacht 'n düchtigen Verlüüs: Twee Theelachters sünt 1645 mit de Theelhüür - de een harr aver dusend, de anner söbenhunnertfieftig Gulden kasseert - der vandör gahn, 'n Schanne wärt! De beiden sünt denn ook gleiks offsett't worrn: Sückse Lü kannst ja neet in Amt un Würden laten!
Dat gaff domals 'n Bült Verdreet, un mennigeen hett sien Arftheel do verköfft. Dorum gifft dat ook sovööl Kooptheelen. Verkoopen kann een Arfbur sien Arftheel, wenn he keen Kinner hett, bloot up Läwenstied, denn is 't dahn. Man hett he Kinner, denn kann he mit
Tostimmen van de Theelachters sien Arftheel up Düürt verkoopen, wenn he in Not kamen is; denn blifft de Theel woll bestahn, aberst nu as Kooptheel.-
De Finanzen hemmen sück mit de Tied wär riegt. De Theelacht gung dat recht good, um dat de Theelhüüren in Goldgulden bitahlt worrn mussen. Ook darum is 1782 prozessert worrn, un de Theelacht hett wunnen. Man 1831 un 1833 - Ostfreesland hör domals to Hannover - kwamm 'n Verör'n, dat all Lasten, de Jahr för Jahr bitahlt worrn mussen - un dat was je bi de Theelhüür so - , up een Schlag wegfallen kunnen, wenn de 25-fache Summ' bitaalt wurr.
De Theelacht hett umsünst versöcht, dorvan free to kamen, un ook de Ostfreeske Landschaft, de up Siet van de Theelacht stunn, kwamm in Hannover neet dör: 't bleef bi 't Offlösen.
So hemmen denn 'n heel'n Rieg Hüürburn dat annahmen, hemmen deep in hör Knippkes gräpen un sück freeköfft. De Theelacht kreeg dordör mitmal 'n heel'n Bült Geld in d' Hand, un dat muß je ook wär anleggt worrn. Sogar 'n bisünner Utschuß is domals insett't worrn, um dat Geld good wär unnertobrengen. Dat meeste wurr in Hyp'theken utlehnt, 'n bietje kwamm up Sparbooken. Um 1910 harr de Theelacht 'n Vermögen van sowat 30.000,-- Goldmark; dorvan laggen bloot nett 750,00 Goldmark up Sparbook.
Solang dat Geld sien Wärt harr, was dat je all up Stä. Man as de Erste Weltkrieg van Nägenteinhunnertveertein/achtein un futt dorna de Inflation van Eenuntwintig hento Dreeuntwintig sück breet maakt harren, do weer 't der her. De Hyp'theken wassen "mit 'n Ei un 'n Appel" torüggbitahlt worrn. Dat Geld was weg, wenn 't ook henn und werdenn mal "wertbeständig" in 'n Buddel Cognak anleggt wurr. As denn in d' Harfst 1923 dat Geld wär fast worrn was, stunnen up de Sparbooken noch knapp tachentig Mark, dat was 't all. De Theelacht, de vördem so riek weer, dat der woll seggt wurr "Ji worrn nochmal 'n Geldinstitut", was tomal "so arm as 'n Karkenmuus".
Keen Geld up de Bank, de Hüüren kwammen neet binnen, - dat was 'n naar schofel Tied! Mähr as tein Jahr hett sück dat hentrucken, bit 't denn doch wär anners wurr.
Hier mutt wär een Nam' nömt worrn: Theelachter Johannes R. Fleeth senior, ook woll "Oll Fleeth" nömt. He hett noit sien Moot verlaaren. Dag un Nacht hett he för de Theelacht sträden, ja, man kann mit Recht seggen, för "sien" Theelacht, denn de hung hum naar an 't Hart. Tosamen mit de anner dree Theelachter - Hinrikus Ufen, Albrecht Ulferts un Ulrich Ulferts -, mit Syndicus Brandenbörg un mit Avkaat Dr. Gieseke hett he 't torechtkrägen, dat de Theelacht, de mennigeen all dootseggen wull, doch wiederläven kunn.
Do muß wär prozesseert worrn, van wägen de "Aufwertung", un dat dürs 'n heel'n Sett Tieds. Erst in de Harfst 1935 kunn in de Theelkamer dat Herdfüer, dat 1921 utgahn was, wär anbött' worrn, erst do harr de Theelacht wär genug fast' Grund unner de Footen. Un wiel de Theelachters, de Arfburn un de Koopburn un ook noch 'n heel'n Rieg anner Lü so blied dorto weern, wurr för de 31. Oktober 1936 'n grooten Fier ansett't. Dorbi is denn ook de 1000-Jahr-Fier nahaalt worrn, de in de tachentiger Jahren van dat verläden Jahrhunnert neet to Stann' kamen was; warum, weet nüms.
Aver de Fier van 1936 is noch lang' Tied proot't worrn. Do was düchtig wat los, un de Zeitungen stunnen der vull van.
Man dat dürs neet lang, un de Tweede Weltkrieg 1939/45 joog 't all wär dörnanner. Wär harr de Theelacht düchtig to lieden: 'n Utgaav kunn der neet mähr ansett't worrn, 't hung all in unsäker Haken. Ook ditmal hett de Theelacht naar Scha läden: Sowat 8.000,00 Reichsmark gungen bi de "Währungsreform" van 1948 verlaaren.
"Oll Fleeth" hett der nochmal wär düchtig achterto säten, un he hett 't je ook ditmal wär torechtkrägen, dat de Theelacht averlävt hett. So is Oll Fleeth för de Theelacht sowat as 'n Denkmal worrn, un sien Andenken worrt bi uns nettso hoch hollen as dat an Hektor Friderich van Wicht.
Man wenn der Namen nömt worrn, mutten ook noch 'n paar annern der her. Dor is erst mal de Königlick-Prüßke Rat Christian Eberhard Wenckebach, de all dat, wat sien Vader, de Hochfürstelke Ostfreeske Landrichter Caspar Wenckebach, un he sülms van 1679 off an as Theelachts-Advokaaten - beid' wassen ook Dokters van de Juristeree - in Theelachts-Saaken unnerfunnen harren, fein upschräven hemmen. Tosamen mit dat Wark van van Wicht hett he dat denn 1759 in Halle drücken laten as "Jus Theelachticum Redivivum"; dat heet sovööl as "Neej dörkäken Theelrecht".
Dit Book, dat 1867 in Nörden nochmal nadrückt wurr, is hento vandaag `n heel wichtigen Unnerlaag bläven för all de'nt, de mit Theelacht un Theelrecht to dohn hemmen. Kannst haast all in nakieken, wat der smals in Theelachts-Saaken vörkamen kann. Dor sünt ook noch 'n heel'n Rieg "Dokumenten" mit offdrückt, de 'n in 't Original, sowiet as se der noch sünt, haast neet mähr anfaaten dürt un noch minner läsen kann. -
Denn is de Schoolmester Jakob Hicken to nömen, de 1805 in Updrag van de Theelachters 'n "Lagerbook" anleggt hett, dat hel kumpleet maakt is. Dor steiht för elker Theel Stück för Stück in, welker Land, wo groot un mit welker Satz to de Theelhüür bitahlen muß. Dat gung van 10 Stüber för schlecht Land aver 15 un 18 Stüber för bäter Land hento 21¬ Stüber för heel good Land, elkmal för 'n Dimt. Un denn hett he ook noch ut de Theelbooken 'rutsöcht, well van 1645 off an dat Land in Hüür hatt harr. Dit Book is reinweg 'n Dokument, un wi mutten de Schoolmester Hicken dankbar wäsen, dat he so goode Arbeit dahn hett.
Nömt worrn mutt denn ook noch de Amtmann Hemmo Suur. He was 'n düchtigen Mann, hett sück heel bisünners för Oll Tieden interesseert un was to sien Tieden dat, wat 'n vandaag woll "Kapazität" nömen deiht. Anfang van de Dartiger Jahren in 't verläden Jahrhunnert gung dat der mal um, dat Theelrecht, dat van Wicht 1584 upschräven harr un dat 1759 in Wenckebach sien Book offdrückt weer, dörtokieken un "moderner" uptoschrieven.
Amtmann Suur sull dat in Updragg van de Theelachters in 't Wark setten, un he hett dat ook dahn. Man as de Theelachters un de Arfburen an 'n 24. September 1835 dat, wat Suur utklamüstert harr, dörackert harren, do hemmen se 't doch all bi 'n Oll'n laten: Dat bleef wieder so, as dat west weer, ruugweg 950 Jahr lang...
Na Suur hett sück ook de Oberamtmann Oldenhove düchtig för de Theelacht insett't, bisünners, as dat um de Offlöseree un um de Corporationsrechten gung, de de Regeern in Hannover de Theelacht neet togestahn wull un ook neet togestahn hett. -
Torügg to uns Tied.
As 1950 Oll Fleeth sien Oogen dicht dahn harr, kunn sien Söhn, jung Hans Fleeth, dat Wark wiederföhrn, in dat he je mähr off minner up- un 'rinwussen weer. Achtein Jahr hett he sien Fliet dahn. 1965, as he up Renten kamen was, wull he noch allerhand in 't Wark setten, vör allen ook Adressen van Arf-, Pels- un Koopburen binanner söken, denn in de Booken stunnen bloot Vör- un Achternamen. Man dat leep hum neet mit: In 't Juni 1968 schleep he in, völs to froh. 'n Sett Tied vörher hett he mi mal in sien Huus an de Knyphusenstraat nögt un mi wat dorvan vertellt, wo dat mit de Theelachts-Saaken so gung. Off he ahnt hett, dat he 't neet mähr lang dörhollen kunn?
Noch in d' Sömmer 1968 wussen de anner dree Theelachters nix bäters, as mi 'rantohaalen; Fleeth harr hör 't woll seggt van mien Visit bi hum. In d' Harfst 1968 wurr ick denn up de Offräkens-Versammeln, de Fleeth noch vörarbeit't man neet mähr dörföhren kunnt harr, as Theelachter un Syndicus insett't: Een mutt nu je mal dat Wark dohn.
Nu, ick hebb 't gern annahmen, harr ick doch all 1921 mit mien Vader in de Theelkamer un van 1960 off an ook in de Utschuß west un so all 'n Bült van de Theelacht kennenlährt. Man ick mutt doch seggen: Harr ick 't all wußt, - ick weet neet, off ick 't annahmen harr.
Tosamen mit de anner Theelachters - Theodor Müller (hento 1974), Gerhard Seeba, Theodor Ulferts un Heiko Campen (van 1975 off an) - is dat Wark denn wiederföhrt worrn. -
De Theelacht hett sück 'n bäten umstellt, is neet mähr so achter dichte Dören as vördem. Mit Tostimmen van de Arfburen is 1969 dormit anfangen worrn, in d' Sömmer, wenn sovööl Lü "ut Dütschland" hierher kamen, um sück to verhaalen, eenmal in d' Wäk de Theelkamer apen to dohn un dor wat aver de Theelacht, hör Statuten un hör Bruukdoom bi Utgaafen, Offräkensversammeln unsowieder to vertellen. Theelachter Heiko Campen un Theelbaat Peter Bojen (siet 1961 in 't Amt un ook all sowat as lebendig Inventar bi uns) hemmen mi düchtig dorbi to Siet stahn.
Dat hett för de Theelacht mit de Jahren ook 'n bietje inbrocht, dit "tweede Been"; denn bloot mit dat "erste Been", de Theelhüür mit sowat dusend Mark in 't Jahr, was neet alltovööl to maken. Nu is dat mögelk worrn, dat Reew in Stann to hollen, dat, wat off is, to ersetten - na d' oll Mod', versteiht sück -, un ook mal wat to koopen.
Hulpen hemmen uns denn noch verscheeden anner Stä'n, de ick hier neet upnömen will, wenn der smals Geld bruukt wurr, so as in 't Vörjahr 1984, as de Theelkamer van Grund up in d' Rieg maakt worrn muß. Dorför segg wi hier nochmal Dank.
Dank seggen dohnt wi aberst ook an de Stadt Nörden, de dat Olle Rathuus ja hören deiht, in de de Theelkamer is, de bloot van de Theelacht allennig bruukt worrn dürt. Wi hemmen 'n heel good Verhältnis to de Stadt Nörden, dat mutt hier mal seggt worrn. De Stadt is ja ook Koopbur bi uns.
Is der an de Theelkamer mal wat to dohn, denn finn' wi bi de Börgmester, de Stadtdirekter un de Schrievers nettso apen Dören as bi de'nt, de 't Wark denn dohn mutten. Dat freit uns heel bisünners. So treck wi doch allmitnanner an datsülvige Enn' Tau, wenn dat dorum geiht, de Theelacht hochtohollen, de nu all elfhunnert Jahr up de Puckel hett un dormit de ollste Familien-Sellskup in heel Europa is.
Wenn wi ook neet mähr so riek sünd an Geld, as dat vör de Erste Weltkrieg mal was, wi sünt doch riek up anner Kant, un dat is nettsovööl wärt: Wi hollen dat hoch, wat wi van uns Vörollen avernahmen hemmen.
Dorbi is 'n heel'n Bült Tradition. Un Tradition to plägen, so hett dat mal 'n Franzos' seggt, heet ja neet, dat der Aschk upbewahrt worrt, nä, dat heet, dat 'n dat Füer an 't gleihen hollt, so, as dat vördem in Doofkätels off bi 't Inraaken (upsparen van gleinig Törf unner Aschk) in de oll Kökenabens ook Mod' was. Wat eendusendeenhunnert Jahr bistahn hett, dat mutt ook wiederhenn togangblieven können.
Dorto mugg ick een Woort upgriepen, dat uns "Oll Theelachter" Fleeth senior 1950 up de Theelkamer seggt hett, 'n paar Maand vör sien Dood:
"Ick hebb bloot noch een Wunsch:
Dat de Theelacht in oll Wies wiederläven mag.
Un wenn uns dör de Weltkriegen dat Inkamen ook minniseert is, so mögen mien Amtsnafolgers sück dübbelt insetten för de Geschicht' un för 't Fasthollen an dat Bruukdoom van de Theelacht.
Dat sünd wi de'nt, de na uns kamen, nettso schüllig, as uns Vörollen."
Datsülvige mugg ick vanabend ook för mi seggen dürn.
Ick bidank mi, dat Ji solang' tohört hemmen.