Vertellsels van een off anner

Wat up disse Siet unnerbrocht is:

  1. "Wenn 't Schaap jaggt." (Hilda Hülsebus)
  2. "Der neeje Krankheit." (Neet bekannt, van well)
  3. Lüttje Vertellsels ut ollerder Tieden, so upschräwen, as ick hör hört hebb'
    1. Böhnerbessems un Matten
    2. Fisk to braden
    3. De "krämige" Schnaps
    4. Dat neeje Gebitt
    5. Fürst un sien Liefdokter
    6. In d' Keller unner 't "Jerusalem"
    7. De Hoot mutt weg
    8. Kinddööp bi Janssens
    9. De "Gehirnerschütterung"
    10. All Daag Richtfest
    11. Bloot 'n bietje Uprägen
    12. Ick mutt na Huus
    13. De Vaders
    14. Krüzen un Kringels
    15. "Jödennöten"
    16. Kinnerbegräbnis
    17. "Half-Nägen-Lüden" up 't Fähn
    18. Kukinjes
    19. Insett' Bohnen mit Hack
  4. Sünner Klaas bit Wiehnachten (Christoph Wehking)
  5. Haus Nummer 13 ist zum Verkauf angeboten (Rudolf Folkerts)
  6. Huus Nummer 13 steiht to Verkoop (Rudolf Folkerts)
  7. Von einem der ersten Schlachtfeste bei "Concordia" (M. Leerhoff, B. Brechters)
  8. Van een van de erste Schlachtfesten bi "Concordia" (M. Leerhoff, R. Folkerts.)
  9. Dat Schötteldook (Mi neet bekannt, van well)
  10. Oma dran wagt (Mal vertellt van H.-W. Pieper)
  11. "Poesie" ut "Sünn in de Seils" (Rudolf Kinau) (In Brookmerlander Platt aversett't: Rudolf Folkerts)
  12. "Störtebeker" geht an Land (Rudolf Folkerts)
  13. "Störtebeker" geiht an Land (Rudolf Folkerts)
  14. Mien Süsterke is Mesterke (Rudolf Folkerts)
  15. Neet argern (Rudolf Folkerts)
  16. 'n Mark zeßtig (Dita un Rudolf Folkerts)
  17. Pläseer in de "Börs" (Heeren/Folkerts)
  18. Nahbers Kater (Ellerbroek)
  19. Tann' trecken (Vertellt van W. Kunkel) (Haast nettso bi G. Baumfalk in "Vertellses van Ibo".)
  20. Abelitz umsteigen (Rudolf Folkerts)
  21. Abelitz umstiegen (Rudolf Folkerts)
  22. Animalische Wärme (Rudolf Folkerts)
  23. Förderung intrecken
  24. De "Loreley" up Platt (Köllisch/Rudolf Folkerts)
  25. De Seediek (K.-H. Knoop/Rudolf Folkerts)
  26. Radfahrers hemmen 't stuur (Rudolf Folkerts)
  27. För tweeundartig Mark "Spaß" (Rudolf Folkerts)
  28. Tant' Greetje kriggt 'n Waskmeskin (Rudolf Folkerts)
  29. Opa in Hambörg (Rudolf Folkerts)
  30. Geeskes Alkoholtest (Rudolf Folkerts)
  31. Hinnerk maakt 'n "Angebot" (Rudolf Folkerts)
  32. Hinnerk un Geeske up 't Markt (Rudolf Folkerts)
  33. Hinnerk un dat Raseerwater (Rudolf Folkerts)
  34. Hinnerk un de junge Fro (Rudolf Folkerts)
  35. Mit fieftig Jahr is 't all' d'r her (Rudolf Folkerts, heel free na Otto Reutter)
  36. 'n bietje wat ut de twintiger un dartiger Jahren (Rudolf Folkerts)
  37. Antennen (Rudolf Folkerts)
  38. Die Ritter von der Gemütlichkeit
  39. De arme Frolü
  40. Mit Läpel vör de Borst (Heinrich Daniels)
  41. Ihr Freunde, stimmt an unser Friesenlied...


Hilda Hülsebus:

Wenn 't Schaap "jaggt"

Gerd un Greetje harren oll Geeskemöh bearvt. Se wahnden nu in dat nüdelke Siedlerhuus an de Stadtrand. Dat was so recht na hör Sinn, denn man kunn glückelkerwies ook wat Deeren hollen: 'n paar Höhner, Katten un 'n Schaap.

Gretje meen, so dicht bi de Stadt, dor mussen se nu Dütsch proten. "Anners sagen die Leute gleich: Kuck, die sind vons Land."

Gerd was dat nettgliek, un so proten se nu Dütsch. Futt, wenn he van de Arbeit kweem, gung't los':

"Moin Gretje, ich bin der wieder." - "Moin, Gerd, das seh ich. Geh man gleich in Dein Hörn sitzen. Ich hab' schon Tee angesetzt." -

"Och Gretje, was 'n Wetter, nich?"

"Ja, Gerd, das is 'n Unwehrn aus Nordwesten."

"Was hast gekocht, Gretje?"

"Gibt schmierig grau Arten, Gerd, kannst gleich essen."

"Hör eben, Gerd: Du mußt nochmal drauf aus, unser Schaf jaggt, Du mußt noch eben mit ihn nach Bock."

"Och Du meine Güte, och, och Gretje, und das bei dies Notwetter? Das regent ja, daß es gütt. Und eine Strenge brauch' ich auch für das Schaf."

"Hängt schon über 's Schott, Gerd. Nu lauf man zu."

"Ja, Gretje. Denn bis nachderhand." -

Gretje gung gau wär in hör Köken. Un na sowat anderthalf Stünn hör se wat an der Achterdör.

"Gerd, bist du dat?"

"Ja, Gretje, ich un das blixemse Schaf."

"Och herrjeh, Gerd, was hat dat arm Deer Dir denn getan?"

"Tu ihm man fell in sein Huck. - Da bin ich bei dies Notwetter mit ihm nach Harm Onken sein Bock, un er hat nicht gestanden."

"Was is das, Gerd?"

"Hol mi de Düvel, Gretje, ich mein unse Schaf; das jaggd ja ganich. Nu jaggt er mit drei Wochen zurück, da kann ich denn wieder das ganze Ende bis Bock paasen.

Ich wär bald auf doppelt Hals mit ihm in Schloot gekommen. Is so düster un ich bin türennaß un ich triller an mein ganzes Leben, so 'n Düvelei. Un Du dösige Wief, Du denkst, wenn Schaf einmal mit Schwanz wackelt, jaggt er gleich. Nu tu mir man trocken Reewe, daß ich mich wieder verschonen kann. Blixem nochmal, steh' da nich un kuck wie 'n nüchtern Kalb!"

"O Gommers nee, Gerd, nu hör doch bloß auf zu flutern un zu düvelieren. Hier hast trocken Hemd un Bostrock un ein Runtje. Hast ja kein trocken Draht mehr an. Ich mach Dir auch 'n heißen Grog."

"Man, Gretje, das is das erste vernünftige Wort von Abend. Tu mir man nich zuviel Wasser in de Grog."

"Nä, Gerd, ich mach Dir ihn schön steif. Soll ich auch wohl einen trinken?"

"Ja, tu man, Gretje. Is ja schon gleich Bettgehzeit, wollen man früh liegen gehn, morgen müssen wir ja schon vor Dau und Dagg wieder auf. Nu gib mir man den Grog."

"Go'n Nacht, Gretje."

"Go'n Nacht, Gerd."


Autor nicht bekannt:

De neeje Krankheit

Bi Dokter Jilden kweem eenmal in d' Mörgentied Fro Rosendahl. Se föhlde sück so schlecht un krank un frog de Dokter na 'n Drank.

"Mien leewe Fro, setten S' sück äben henn un seggen S' mi: Wat schad' Hör denn?"

"Ick hebb hier baben in d' Kopp so 'n brummen un egal hör ick dor wat summen. In d' Brägen hebb ick ook so 'n Stäken un fiefmal muß ick mi all bräken. Un denn hebb ick de Kopp so heet. Mi dünkt, nu weeten S' woll Bescheed."

Oll Dokter Jilden keek na d' Grund: "Weern Se denn güstern noch gesund?"

"O ja, do weer 'k noch good tofrä. Up d' Hochtied, dor weer 't all up Stä, Do föhl ick mi recht stark un rüstig, weer averdadig und recht lüstig."

"Denn hebbt Se säker tovöl äten!"

"Nä, nä, Herr Dokter, bloot so 'n bäten. Ick hebb dat junge Paar graleert un 'n mal off tein de Tort probeert."

"Hebbt Se denn ook woll tovöl drunken?"

"Och nä, nix mähr as so inschunken. Ick hebb fief Glasen Brannwien hatt un 'n paar Glas Beer ut 't groote Fatt, un tüschenin mal 'n lüttjen Klaren, nu ja, 't weer 'n Doornkaat, 't weer 'n schwaren, un off un to ook woll 'n Likör, mi dünkt dat was ja keen Mallör: Up 'n Hochtied drinkt man sück doch satt, un mähr hebb ick dor ook neet hatt.

As ick do unnerwägens weer, do gung de Padd all henn un her."

Oll Dokter Jilden vertruck sien Mund: "Kweemen S' denn mitunner ook an de Grund?"

"Ja, ja, Herr Dokter, dat hemmen S' raden! Se kennen je ook de schmalle Paden. Bold lagg ick in d' Grüpp, denn lagg ick up d' Weg. Wat weer ick krank, wat harr ick 'n Pech!"

Nu fung de Dokter an to schmüstern: "Ja, ja, dat is so 'n Saak in Düstern!"

Fro Rosendahl wisch sück de Schweet: "Och Heer, ick worr all wär so heet; Mi fangt de Been' wär an to trillen. Herr Dokter, gäfen S' mi doch 'n paar Pillen. Ick hebb dat letzt' in 't Blatt mal läsen: Dat sall de neeje Krankheit wäsen! Nu worr 'k all wär so schwinnelig. - Off ick de Krankheit woll all krieg?"

"Mien leewe Fro, well kann dat weeten? Leggen S' sück man in 't Bett to schweeten. Hör Krankheit - hm - dat is sowat. Bi d' Mannlü, ja, dor kenn ick dat, bi d' Frolü kummt dat selten vör!"

Fro Rosendahl kreeg 'n witten Klör: "Och Heer, och Heer, wat krieg ick 'n Not! Herr Dokter, gah ick doran doot?"

"I wo, so schlimm sall 't woll neet worren, Hör Krankheit sall sück woll bedorren. Nähm' Se man eerst 'n suuren Hering, Hier näbenan gliek bi Fro Behring, un denn twee Stück van disse Pillen. Ick löv, denn leggt sück wär dat Trillen. De lösen S' up in 'n bietje Waten. Dat helpt heel wiß tägen - 'n Frolü-Kater."


Rudolf Folkerts, Marienhafe:

Lüttje Vertellsels ut ollerder Tieden,
so upschräwen, as ick hör hört hebb

Böhnerbessems un Matten

Dor gung in de twintiger Jahren een Kerl van 't Moor bi de Huusen langs, um Böhnerbessems ut Heidkruut un Strohmatten ut Reitbladen to verkoopen, de he in d' Winterstied tohuus fluchten harr. Dat leep ook neet miß, he wurr mennig wat kwiet. Man an een Stä kunn he nix losworrn, dor kreeg he bloot to hören: "Wi koopen keen, de maak wi sülfst." Do sä he van: "So, hemmen Se ook in Lingen west?"

(In Lingen mussen de Strafgefangenen sückse Reew maken, umdat se neet bloot 'rumsitten sullen.)

Fisk to braden

Dor, wor an d' Nee Weg lang' Jahren dat Weertshuus van Brantjes stahn hett, de "Swart Baar", was vördem een Krüneerswinkel ('n Koopmannsladen), in de allerhand to Koop anbaaden wurr; ook Fisk was dorbi.

Eens Dags kwamm 'n ollerder Mann un köff sück Fisk. In de Wäk vördem harr he sück dor ook all mal Fisk köfft, de heel bisünners lecker west was. Man as he de ditmal in Huus utpacken dee, do kunn he hum all 'n heel Enn tägen de Wind ruuken: De Fisk was total verdürben. He brogg de Fisk wär torügg un sä van, dat he de neet äten kunn, un warum dat so weer. Do meen de Koopmann: "Dat verstah ick neet, de Fisk is ut desülvige Kist' as de van verläden Wäk!"

De "krämige" Schnaps

De oll Päärdokter was mit sien Karjool unnerwägens. He harr bi de Buuren in de Meeden to dohn hatt un kwamm up Umtuur bi d' "Schottjer Piep" langs. 't was naar mall Wäär un de Päärdokter was rein dörklöömt; dorum wull he sück mit 'n Bittern wär 'n bäten upwarmen. De Weertsmann meen, för so 'n Fall he harr heel wat bisünners goods parat, un schunk denn dorvan 'n Glas in. De Päärdokter drunk dat Glas futt up Stä ut, man dorna schüddel he sück as weet neet wat. Denn sä he: "Mann o Mann, wat is dat för 'n Sort Bittern? Is mi to, as harr ick Päper in d' Hals." "Dat is 'n heel krämigen", sä de Weertsmann, "dat Rezept stammt noch van mien Vaader, de nöm hum "Röntgenstrahl", de maakt een fell wär lebendig." "Un wat is dor in?", froog de Dokter, un schüddel sück nochmal düchtig ut. "In de Hauptsaak is 't 'n Klaren mit witt Päper, dorto 'n bäten Solt un 'n Schööt Rum, dat is 't all!"

Dat neeje Gebitt

Oll Koopmann Iben - he harr sien Winkel dor, wor nu Anton Götz togang is - was bi Kuusklempner Petri sien letzde Tannen quiet worrn un harr nu 'n Gebitt krägen. Erst kwamm he dor je mähr off minner mit torecht, man verläden Sönndag leep dat denn doch tägen.

Sien Fro harr to Middag heel wat leckers kaakt: Ries mit Rosinen, umdat Iben dat so gern mugg. Man as se bi 't Äten wassen, is sien Gebitt der glieks in fastfahren, dat wull un wull neet dor sitten blieven, wor 't henhören dee. Up 't Enn wurr Iben der düll bi, schmeet dat Gebitt in de Kumm' vull Ries mit Rosinen un sä van: "So, nu frät alleen!"

Fürst un sien Liefdokter

Fürst Knyphusen sien Liefdokter was Dr. Gittermann van Hag'. He kwamm alltied äben 'rin, wenn he bi d' Schlöß langs muß, un denn satten de beiden so recht smakelk binanneer un vertellen sück wat van oll Tieden un ook, wat 't in de Welt so Nee's gaff.

Man verläden Wäk stüür de Fürst sien Liefkutscher - he harr 'n moijen Jack an, so 'n Art Uniförm, un 'n hochglanzpoleerten Zylinder up d' Kopp - na Dr. Gittermann un leet hum weeten: "Herr Dokter hööft vandaag neet kamen, Durchlaucht föhlt sück neet good."

In d' Keller unner 't "Jerusalem"

Vör Tieden was de Keller unner dat Weertshuus "Jerusalem" in Nörden, dor an de Eck' van Osterstraat un Markt, 'n heeten Tip för een, de gern 'n good geplägt Glas Beer mugg.

Dat wussen ook twee stadtbekannte Suupnösen, de dor gern - un neet bloot henn n werdenn mal - inkähren de'n.

So wassen de beiden wär mal dor an "Land" gahn un harrn so na un vör 'n Stück off wat "K-P-D" (Königs Pils un Doornkaat) verdrückt. Dat was, versteiht sück, neet ahn "Wirkung" bläven. As se nu wär up Huus an wullen, kunnen se sück erst neet torechtfinnen. Man denn sä de een an de anner: "Wacht man äben, glieks hebb ick 't to faaten; futt kummt de Ludgerikark wär vörbifleegen, un denn weet ick, wor 't langs gahn mutt..."

De Hoot mutt weg

Hinnerk harr 'n Bild van sien Brör tostüürt krägen, de vör Jahren na Amerika utwannert was. Up dat Bild harr sien Brör so 'n heel grooten Hoot up, as dat je woll dor Mod' was. Hinnerk mugg dat neet lieden, wull aberst van dat Bild gern 'n Vergroterung hemmen, de he up 't Vertiko upstellen kunn, man sünner de Hoot. Off dat woll angahn kunn? "Ja", meen oll Fotograf Koolstraa, "man wat för Haar hett he denn? Lett dat heller, lett dat dunker, is dat bruun off blond off schwart? Is dat kört schnäden, hett he lang Haar, hett he 't glatt off hett he am Enn' Locken?" "Dat weet ick so ook neet", meen Hinnerk, "man dat seegen Se ja, wenn Se hum de Hoot offnahmen hemmen..."

Kinddööp bi Janssens

Bi Familje Janssen was wat Lüttjes upstahn, vööls to fro un so naar swack, dat de Ollen un ook annern dochen, dat Kind sull 't woll neet dörhollen. Dorum wurr 'n Notdööp hollen. Man dat Kind kwamm doch good dör, un so wurr denn noch 'n Kinddööp-Nafier ansett't, so recht na oll Mod', mit Brannwien un Rosinen un 'n lekker Äten. Dorto wurr ook de Mester nöögt, mit de Janssens good bekannt weeren.

As de heele Sellskup bi d' Tafel satt un 't Äten losgahn sull, kreeg de Mester 'n Salviett tolangt. De Mester sagg, dat de Vader von dat Puppke keen Salviett um harr, un he sä van: "Hör Mann hett je heelkeen Salviett krägen, dat hemmen Se woll vergäten?" - "Nä", sä de Huusfro, "de bruukt keen, de kleit je neet!"

De "Gehirnerschütterung"

Dat is all Jahrenden her. De, de 't passert is, lävt all lang neet mähr, un van de'nt, de dorbi wassen, sünt ook neet mähr vööl up disse Welt. Dorum kann 't nu wiedervertellt worrn, nett as anner Vertellsels ut ollerder un anner Tieden.

Dat was in d' Wintertied, 't harr schneejt un 't harr Steen un Been fraren. De Straaten wassen mit 'n Schneeploog freerümt worrn, un de lüttje Paden na de Huusdören harrn de Inwahners mit Sand off Solt streiht.. Ook van de Trappen vör de Huusen was de Schnee wegfägt so good as 't gung; lüttje Kanten wassen aberst bläven, un well de Trapp daal gahn wull, muß versichtig wäsen, anners kunn he licht utglieden un henfallen.

Nahber Lüko was up 'n Prootje bi uns kamen un wull nu wär up Huus an. Mooder gung mit hum na d' Dör, wull nochmal "Moin" seggen. Se wahrschau hum: " 't is naar glatt, versichtig, versichtig! Wenn Se in 't Glieden kamen, liggen Se säker tomal up d' Straat, so lang as Se sünd." "Ick sall woll uppassen", meen uns Nahber. Man do was 't ook all passert: He suus up ' Achterenn de Trapp dahl, een Stuuf' na d' anner, bit dat he unnern ankamen weer. Rein noch wat verbiestert krabbel he sück wär hoch, freew sück sien Achtersteven un sä denn: "Ick löv' haast, ick hebb mi 'n Gehirnerschütterung weghaalt." Do meen Mooder mit 'n Schmüstern aver 't heel Gesicht; "Ja, wor hemmen Se denn hör Gehirn?"

All Daag Richtfest

Twee Frolü stunnen up d' Straat un wassen an 't Quäteln aver dit un aver dat: Aver 't Wäär, wat 't Nee's gaff, vaer d' Kinner un up't Letzt aver de Mannlü. De seggt de een: " 't is doch 'n Schanne wärt, wenn 'n sücht, wo mennig Mannlü de Hals neet vull kriegen können." Seggt de anner: "Dor meenen Se woll mien Kerl mit?" "Ja", kwamm dat torügg, "wat schaa, so 'n fixen, flietigen Müürker, un de kummt elker Abend dick un duhn binnen." "Dat will ick Hör mal heel genau vertellen", sä de anner. "Erstens geiht Hör dat genau gornix an, tweedens bünt Se je bloot niedsch, dat

Hör Mann neet ook faker mal een umsünst kriggt, un dardens: Wat sall so 'n armen Kerl denn maken? Wor se nu de Huusen fix un fertig van de Fabrik kriegen un hör bloot noch innanner setten mutten, is doch elker Dag Richtfest. De mutten doch duhn worrn, de können doch de Booherrn nix schenken!"

Bloot 'n bietje Uprägen

Vör Tieden, as 't noch neet all so good organiseert was as vandaag un Autos bloot off un an mal to sehn wassen, bisöch' mal 'n Geestbuur 'n Marschbuur dor heel günnert in 't Land, wor sück Haas un Voß noch in uns Tied "Good Nacht" seggen. Se fohren mit Perd un Wagen, bekeeken sück dat Veeh up de Weiden, dat Koorn up de Ackers un denn de eensam liggende Plaatsen. Bi 'n heel'n moijen un nagelneejen Plaats froog de Geestbur, wat de woll köst' harr, so fein un kumpleet as de weer. "Och", meen de Marschbuur, "bloot 'n Kann vull Benzin un 'n bietje Uprägen. - Man: 't harr ook 'n paar Jahr Tuchthuus kösten kunnt..."

Ick mutt na Huus...

Mien oll Fründ Jann Lammers ut Ollnbörg harr annerletzdens 'n gooden weg un kunn allennig neet na Huus hen finnen. De sagg he up de Straat 'n Kerl in Uniförm loopen. "Du", sä he an de Kerl, un he meen je woll, dat dat een van de Polizei weer, van wägen 'Freund und Helfer', "Du", sä he, "besörg mi äben 'n Taxi!" "Geiht neet", sä de anner, ick bün keen Polizist und ook keen Portjee, ick bün 'n Kaptein!" "Is egal", sä Jann Lammers, "denn besörg mi 'n Damper!"

De Vaders...

Twee Schooljungs kreegen düchtig Skandal mitnanner. Do sä de een: "Dat sall ick mien Vader woll äben seggen, de sall Di verhauen!" "Och Du mit Dien Vader, Dien Vater, Dien Vader! De kann mi mal, de is mi de Rechte!" "Ja, un Du, Du kannst mi ook mal, Du hest ja neet mal 'n Vader!" "Wat seggst Du dor?" anter he, "ick hebb keen Vader? Dat will ick Di seggen: Ick hebb mähr Vaders as Du!"

Krüzen un Kringels

Dat was in de Tied, as noch neet elk un een schrieven lährt harr. Een lecker jung Froominsk was dat so wennt, dat se bi de Koopmann eenmal in d' Maand bitahlen dee, an de letzte Dag. De Koopmann kenn hör goot, wuß, dat 't all up Stä kwamm, un gaff hör de Maand aver Kredit. Se muß aberst unnerschrieven, un wieldat se dat neet lährt harr, mook se denn dree Krüzen. Man tomal mook se anstä van de Krüzen dree Kringels. "Wat is dat denn nu?" Froog de Koopmann. "Ja", sä se, "dat ist so: Siet verläden Wäk bün ick verheirat't un hebb dordör je 'n annern Nam' krägen. Nu mutt ick je ook anners unnerschrieven!"

"Jödennöten"

In Nörden gaff dat in de twintiger Jahren 'n Stück of wat Geschäften, de Jöden hören de'n. Een dorvan was Koopmann Weinthal, de harr 'n Geschäft mit "Kolonialwaren", as do seggt wurr. Dor kunn 'n buten anner Goodje ook Haselnöten, Walnöten, Paranöten un anner Nöten koopen, un ook Erdnöten, de allgemeen "Jödennöten" nöömt wurrn.

Een Dags kwammen twee Jungens, de so midden in dat Oller wassen, wat aver Land "Flägeloller" heet, bi Weinberg und verlangen "vör 'n Groschen Jödennöten". Weinthal sä van: "Haben wir nicht." De Jungens wiesen up dat Glas, wor de Jödennöten in laggen, un sä'n: "Man dor sünd se ja." "Nein", sä Weinberg, "das sind Erdnüsse." De Jungens sä'n: Denn dohnt Se uns man dorvan welken." Weinberg pack hör de in, kasseer de Groschen, un de Jungens gungen na d' Dör hen. As se de Butenklepp in d' Hand harren, reepen se luthals: "Un 't sünt doch Jödennöten!" Un denn nix as der van dör...

Kinnerbegräbnis

Wenn Kinner an 't Spölen raaken, denn fallt hör smals weet neet wat in. Dat was ook so, as 'n Koppel Kinner up 't Nörder Marktplatz, de van de letzde Rägen een Stück Mudder was, heel vergnögt "Begräbnis" spölen de'n. Se harr 'n halfschläten Puppke in 'n Sigarrenkist packt un brochen de na de oll Karkhoff heen. Dorbi leepen se so, as se dat woll all bi 'n "echt" Begräbnis to sehn krägen harrn, immer twee un twee binanner un achternanner, un de Sigarrenkist lagg up 'n lüttjen Wagen, de de erste Kinner achter sück an trucken. Unnerwägens kwamm hör de Zuppendent in d' Mööt, un de froog hör erst, wat se dor spölen de'n, un denn, as se 't seggt harrn, wor dat Puppke denn an läden harr un off se denn ook 'n Dokter haalt harrn. "Nä", kwamm de Antwoort, "de hemmen wi sünner Dokter doot krägen!"

Half-Nägen-Lüden up 't Fähn

Tant' Dientje was up Visit up 't Fähn. 't was heel moij, bi 'n Koppke Tee was 'n Bült to vertellen, un de Tied leep feller as 'n docht harr. Tomal gungen de Klocken van d' Kark. Dat was dat Half- Nägen-Lüden, wat de Fähntjers wennt weeren, solang dat dor Klocken gaff. Un dat was för hör denn ook sowat as 'n Signal, dat 't bold Bettgahnstied was, umdat se je annern Dags froh upstahn mussen.

As de Fähntjers dat Lüden nu hörn de'n, sä 'n se futt up Stä an Tant' Dientje: "So, Tant, nu maak dat Du wegkummst, 't is Fierabend up 't Fähn, wi gahnt nu up Bedd'!"

Un Tant' Dientje muß noch heel van 't Fähn na Nörden loopen...

Kukinjes

In oll Tieden gaff dat in de Backerladens un in de Krüneerswinkels noch neet sovöl Mocken un anner Zuckergood to koopen as wi dat nu wennt sünd. Heel wat Leckers wassen do "Kukinjes", de Oma Kluin an d' Sandweg maaken dee, un de för de Kinner wat heel bisünners wassen. De Kukinjes wurrn ut 'n Gemengsel ut Hönnig, Kluntjes un well weet wat noch anners in 'n smärigen Iisdern Pott kaakt. Wenn se good dörkaakt un denn wär offköhlt wassen, wurrn se up de Kökendisk utrullt, bit se sowat so dick as 'n Zigarillo wassen. Denn wurrn se so ruugweg 'n Spann breet offschnäden, uprullt un half in Zeitungspapier inwickelt. Dor kunn'n hör good anpacken, sünner dat 'n kläwerg Fingers kreeg, un hör denn so na un vör upschlickern.-

Schaa, dat 't de Kukinjes neet mähr gifft!

Insett' Bohnen mit Hack

Insett' Bohnen mit Speck, dat is 'n smakelk Äten in de Winters- tied. Se worrn in 'n Püllpott ansett't und mutten denn, dat se neet verdarven, insoltjet worrn. Dat rechte Maat kennen de Huusfroons van hör Mooders her.

Oma Kluin harr dat verläden Jahr heel bisünners good meent un up de Bohnen 'n heeln Püt vull Solt kippt, de se van d' Koopmann haalt harr: Fief Pund up eenmal. Man dormit harr se sück je woll heel un dall verräkent, dat was Solt genug för 'n Häringsfatt, man för de Püllpott vööl un vööls to vööl. Murken hett se dat erst, as se de Insett' Bohnen up d' Tafel brocht harr un hör pröven dee...


Sünnerklaas bit Wiehnachten

Een Vertellsel van Christoph Wehking (Ostriesischer Kurier vom 5./6.12.1987)

Lang is de Tied tüschen Sünnerklaas un Wiehnachten, völs to lang för den Kinner. Ook för Rieke, uns lüttje Enkeldochter, is de Tief völs to lang. In disse Wäken tüschen Sünnerklaas un Wiehnachten kummt dat lüttje Wicht faaken bi Oma un Opa, wieldat hör in Huus nüms bruken kann. "Loop du man ins äben gau na Oma un Opa!", heet dat denn, "de beiden sünt blied, wenn du bi hör kummst." - Sünd se ook!

"Opa, wat hest Du denn sungen, as Du noch so lüttjet weerst as ick nu, wenn Du up de Wiehnachtsmann luurt hest?" Un heel dicht kruppt dat lüttje Wicht an Opas Hart.

"Tjaa, wat hebb ick ook noch sungen? O ja:

O Wiehnachtsmann, o Wiehnachtsmann, Wat hest Du groote Klumpen an! De Klumpen sünt Di vööls to groot, Dor fallst Du mit in d' Meedjeschloot."

Rieke kreiht för Bliedskupp un klappt mit de Hannen. Denn lett se sück van Opas Knee 'runnerglieden un löppt gau in de Köken, wor Oma dat drock hett, för all de vööle Enkelkinner to Wiehnachten Kukinjes to kaken.

Lüttje Rieke weet heel genau, dat de Wiehnachtsmann tüschen Sünnerklaas un Wiehnachten off un an mal bi Oma un Opa inkieken deiht, un meesttieds hett he denn ook wat liggen laaten. Oma mutt denn alltied mithelpen to söken: unner 't Sofa, achter d' Schapp, in de Tafellaa un sogar in de Backabend.

'n lüttjen Wiehnachtsmann ut Zuckelaa, in Sülverpapier inwickelt un mit 'n roden Mütz up de Kopp hett he ditmal achter een Blömenpott up de Fensterbank verstaaken. För lüttje Rieke. - Un dat Kind hett hum denn ook funnen. Dorför sörgt Oma denn all smals.

"Opa, Opa, nu kiek doch ins äben! De Wiehnachtsmann hett der all west! - Nu kiek doch ins äben, Opa! Un dat hett he för mi hier liggen laaten!"

Dat lüttje Minsk is reinkant ut de Tüüt vör Bliedskupp. Un dat Wicht will nettakrat mit so 'n Wuppdi wär up Opas Schoot hüppken, do blift se sotomal perdaff stahn, un se rört sück neet mähr van d' Stä. Se kickt stief up de lüttje Wiehnachtsmann ut Zuckelaa, de se in de lüttje Fuust hollt, un Opa sücht, dat twee Tranen versöken, dat Kind ut de Oogen to kruupen.

"Arme Wiehnachtsmann", seggt dat Wichtje, un hör Oogen blinkern natt, "arme Wiehnachtsmann! He hett ja heel keen Fabrik dor baben, wor he all de lecker Saaken maakt un wor all de vööle Engels hum dorbi helpen, so as Lina mi dat vertellt hett. - He mutt ja ook alls koopen, wat he de Kinner brengen deiht. - Arme Wiehnachtsmann...!"

"Och wat", seggt Oma, un straakt de Lüttje aver 't Haar, "heel wiß hett de Wiehnachtsmann dor baben een heel grooten Fabrik. Un wenn he all de lecker Saaken maaken deiht, denn helpen hum all de vööle Engels dorbi, dusend un nochmal dusend Engels, denn dat mutt ja all to Wiehnachten klar wäsen, weetst woll..."

Mit groot Oogen kickt dat lüttje Wicht bi de olle Mann umhoch. Denn reckt se de Arm ut un hollt Opa de Wiehnachtsmann ut Zuckelaa in Sülverpapier unner de Nös: "Kiek doch hier...!" Un de Tranen rullen...

As Opa ennelk de Fock up d' Nös het, do kriggt he de lüttje Zädel in d' Luur, de achtern up de Wiehnachtsmann sien rode Mütz kläwt is. Un denn sücht Opa ook, dat up de Zädel wat drupschräwen steiht: "1,98 DM" steiht dor drup.

Un Oma un Opa sünt sück neet eenig, well woll vergäten hett, de lüttje Zädel van de Weihnachtsmann ut Zuckelaa sien rode Mütz offtorieten.

Man ick weet dat:

De Wiehnachtsmann hett dat vergäten!


Rudolf Folkerts, Marienhafe

Haus Nummer 13 ist zum Verkauf angeboten

Vor kurzem stand es im "Kurier": In Marienhafe wird das Haus Nummer 13 zum Verkauf angeboten.

Haus Nummer 13? Wo steht das wohl? Wem gehört das oder wem hat es gehört? Fragen, die mir durch den Kopf gingen und auf die ich Antwort haben wollte. Und das bin ich losgegangen, um zu suchen und zu gucken, und ich habe es dann ja auch gefunden. Früher hatte das Haus die Nummer 66, woraus hervorgeht, daß dort schon im Jahre 1859 ein Haus gestanden hat, als erstmals Hausnummern in Marienhafe nach festem Plan eingeführt wurden. Begonnen wurde damals auf der Ostseite der "Achterstraat", die eigentlich "Kronstraße" heißt. (Der Name kommt von den Webstühlen her, von denen dort einmal eine ganze Anzahl gestanden haben und die ganz oben eine "Krone" hatten.) Dann ging es um den Friedhof herum, die "Vörstraat" entlang, die richtig "Rosenstraße" heißt, um den Marktplatz herum und hinter dem Turm entlang wieder zurück zu der "Achterstraat." Dort erhielt das letzte Haus an der Westseite die Nummer 83.

Alle Häuser, die nachher gebaut wurden, erhielten die nachfolgende Nummer, einerlei, wo sie standen. So kam es, daß neben dem Haus Nummer 14 das Haus Nummer 142 stand und neben der 91 die Nummer 209. Die Einwohner hat das weiter nicht gestört, sie wußten bestens Bescheid, wer wo wohnte; aber ein Fremder, der ein Haus mit einer bestimmten Nummer suchte, hat es schon schwer. Erst vor einigen Jahren ist das anders geworden und jede Straße hat ihre eigenen Nummern, auf der linken Seite die 1, 3, 5 undsoweiter, auf der rechten Seite die 2, 4, 6 und ebenso weiter. Das Haus Nummer 13 steht hinterm Turm. Zu dem Haus gehört ein großer Garten, die ganz langsam nach Westen zu abhängt und die sicher auch recht fruchtbar ist, weil die Sonne dort schon sehr frühzeitig, was gewiß für die Gewächse nicht ungünstig ist.

Aber darumn geht es mir nicht. Nein, mir geht es um den Mann, der dort viele Jahre mit seiner Frau gewohnt hat, um "Focki", wie er hier von seinen Freunden und Bekannten stets genannt wurde. Er hieß wohl mit dem richtigen Namen "Focken", aber das sagte fast niemand. Er war ein Original in sich, ein Original von der Sorte, die mehr oder weniger ausgestorben ist.

Von Haus aus war Focki Tauschläger; das hatte er gelernt, soviel ich weiß, noch bei der Firma J. H. Schmeding, der am Marktplatz ein großes Haus gehörte, dort, wo nun das Postamt steht. An der Nordseite, bis hinter zum Zuggraben, der durchweg nur "Störtebekertief" genannt wird, war die "Reeperbahn". Das hat nichts mit "leichten Mädchen" zu tun, wie das von Hamburg erzählt wird, nein, die gab es hier wohl nicht. Auf der Marienhafer Reeperbahn wurden Seile und Taue gedreht, von Waschleinen bis zu armdicken Tauen, mit denen Schiffe an den Pollern festgemacht werden. Auch auf dem "Speckweg" wurden von Zeit zu Zeit solche Taue "geschlagen", und dann war der Speckweg eben eine "Reeperbahn".

Focki war auch "Milchmesser": Er mußte bei den Bauern, in den Sommermonaten auf den Weiden, in der Winterzeit in den Ställen, und dann den Fettgehalt der Milch "messen", was für das Milchgeld wichtig war, das die Molkereien auszahlten. Später ist er dann mit seinem Milchwagen, vor den ein greises Pferd (oder war es ein Apfelschimmel?) gespannt war, durch die Gemeinde gezogen und hat Milch und Sahne und anderes verkauft, was mit Milch zu tun hatte. Viele Jahre ist er so unterwegs gewesen, bei Sonnenschein und Unwetter, so, wie es sich gerade ergab.

Besonders wichtig war später eine Tätigkeit, die Focki im Auftrage der Gemeinde zu erledigen hatte: Er war "Amtlicher Wäger" und mußte, wenn die Leute zwischen Herbst und Frühjahr ihre Schweine geschlachtet hatten, das Gewicht feststellen. Seine "Waage" hatte er jederzeit in der Tasche: Ein Bleistift-Stummel, so etwa sechs bis acht Zentimeter lang.

Die meisten Schweine hatten zu jener Zeit nur "Anrechnungsgewicht", das waren einhundertundachtzig Pfund für einen Hausahalt bis zu vier Personen. Größere Haushalte konnten auch wohl zwei Schweine füttern, jedes bis zum einhundertundachtzig Pfund, versteht sich. Allzu genau wurde das nicht gerade genommen, da wurde auch mal ein Auge zugekniffen, und dann ließ man einhundertundneunzig oder zweihundert Pfund als einhundertundachtzig Pfund durchgehen: Kannst du denn ein Schwein so füttern, daß es auf ein Gramm einhundertundachtzig Pfund wiegt?

Einmal kam Focki ins Gemeindebüro und bat um Rat. Bei einem Einwohner hatte er ein Schwein zu "wiegen" gehabt, das eher bei fünfhundert als bei zweihundert Pfund schwer war. Der Einwohner hatte Focki ordentlich etwas "vorgesungen": Das Schwein sei nur mit Gras und Wasser gefüttert worden und hätte jeden Tag aus dem Stallfenster nach der Mühle und nach der Molkerei geguckt: "Bekäme ich doch ein wenig Mattmehl und leckeres Abwasser vom Käse, dann ginge es mir sehr viel besser." Was daraus geworden ist? Wer wird das heute noch wissen? Es ist schon zu lange her.

Ein anderes Mal hatten Focki und der Gemeindeschreiber spitz bekommen, daß ein mißgünstiger Mensch neidisch war, weil in einem großen Haushalt ("zwölf mit einem Band drumherum, also dreizehn tüchtige Esser") zwei Schweine geschlachtet worden waren.

Nun muß man wissen, daß für den Ankauf von Ferkeln stets ein "Einkaufs-Schein" durch die Gemeinde ausgestellt werden mußte. So ein Schein konnte für ein oder auch für mehrere Schweine ausgefertigt werden. In diesem Fall waren zwei Einkaufsscheine ausgestellt gewesen, je für ein Ferkel, und ebenso wurden die Schlachtscheine ausgestellt, auch jeder für ein Schwein.

Die Schweine wurden beide am gleichen Morgen geschlachtet, aber nur eins stand so zum Abhängen ab der Außenwand des Hauses, daß es von der Straße her gut zu sehen war. Das andere Schwein stand hinten im Hause vor dem Stall und war daher von der Straße her nicht zu sehen.

Nach kurzer Zeit kam es genauso, wie das schon berechnet war: Die Schweine waren noch nicht kalt, da war der Polizist auch schon da und wollte den Schlachtschein sehen. Das konnte ja bestens vor sich gehen, und der Polizist war soweit auch zufrieden. Aber dann meinte er, er müsse doch noch eben durchs Haus in die Scheune schauen. Dort hing ja das zweite Schwein an der Leiter. Als er das sah, sagte er, er müsse es beschlagnahmen. Und als der Hausherr fragte, warum das denn nötig sei, da mußte er hören, daß er ja nur einen Schlachtschein für ein Schwein habe und nicht für zwei, also müsse ein Schwein weggenommen werden. Aber das Gesicht des Polizisten hätten Sie sehen sollen, als der zweite Schlachtschein für ein Schwein vorgelegt wurde! Erbost wie es nicht schlimmer sein konnte ging er weg; daß er so angeschmiert worden war, paßte ihm ganz und gar nicht. Was ja auch wohl zu verstehn ist.

Focki, der Bescheid wußte, hat tüchtig gelacht. Und der Polizist? Der hat sich niemals wieder verrückt machen lassen, wenn einmal jemand wegen Schwarzschlachtung angezeigt werden sollte.

Ja, das waren noch Zeiten! Damals gab es auf dem Lande auch noch eine Sorte Schweine, die in der Zwischenzeit ausgestorben ist: Die "Zwei-Schwänze-Schweine": Ein Schwein wurde ganz offiziell gefüttert, das zweite "schwarz", oft in einem anderen Stall, so ein wenig abseits, daß es von einem, den es nichts anging, nicht zu leicht gefunden werden konnte.

Lange, lange is es her. Aber: Es war auch wieder schön, und der "Schnittjebraten" von dem schwarz geschlachteten Schwein war ganz besonders lecker. Oder nicht? Ich glaube fast, Focki hat ab und zu auch einen "Hützpott"*) von so einem schwarz geschlachteten Schwein erhalten, und das war ihm gerne gegönnt.

*) Einige Scheiben Fleisch, verschiedene Würste, etwas Fett und Suppenknochen.

Focki ist schon lange verstorben, seine Margaretha auch. Ihr Haus steht wohl noch, aber weil die beiden keine Kinder hatten, die es erben konnten, und die anderen Verwandten auch gut versorgt sind, ist das Haus nun zum Verkauf ausgeboten. Und nicht nur das Haus, auch der große Garten. Aber: Wer mag in unserer Zeit noch Gartenarbeit verrichten mit graben, pflanzen, sauberhalten und eernten, wo man doch in den Supermärkten alles kaufen kann, was man braucht? Es ist zu hoffen, daß sich für das Haus Nummer 13 ein Käufer findet, der weiß, was er daran hat, und der auch mit dem Garten etwas anzufangen weiß.

Focki sieht ganz gewiß "von oben" zu, und letztendlich gibt er auch noch gute Ratschläge, wie und was zu tun oder zu lassen ist, in dem Haus mit der Nummer 13 dort hinter dem hohen Turm...

Es ist noch etwas nachzutragen:

Das Haus Nummer 13 ist abgerissen worden, gibt es nicht mehr. Ein "Geldinstitut" hat das Ganze aufgekauft und will dort nun so eine ganz moderne "Wohnanlage" bauen lassen mit einer Anzahl von Wohnungen darin. In Focki's Sinn ist das sicher nicht, doch die

Zeit läuft weiter: Was gestern noch gut war, ist heute oftmals nichts mehr wert und kommt ins alte Eisen oder auf den Schuttplatz.

So ist das auch mit dem Haus Nummer 13 geworden: Eines Tages kam ein großer Kran herangefahren mit einem großen Stahlklotz daran - "Abrißbombe" sagt man dazu - und hat dann ein paarmal mit vollem Schwung zugeschlagen. Das war ein Werk von Minuten, da war das Haus platt, war sozusagen kein Stein mehr auf dem andern. Und alles kam zum Schuttplatz.

Der Lauf der Welt, und ist sie noch so klein, ist nun einmal nicht aufzuhalten...


Huus Nummer 13 steiht to Verkoop
off ook: Gedenken an "Focki"

Annerletzens stunn dat in d' "Krier": In Mainhaf steiht dat Huus Nummer 13 to Verkoop.

Huus Nummer 13? Wor steiht dat woll? Well hört dat off hett dat hört? Fragen, de mi dör d' Kopp gungen un up de ick Antwoort hemmen wull. Un denn bün ick losgahn, to söken un to kieken, un ick hebb 't denn je ook funnen. Vördem harr dat Huus de Nummer 66, wat beseggt, dat dor all in dat Jahr 1859 'n Huus stahn hett, as to 'n ersten Mal Huusnummers in Mainhaf' up'n fasten Art un Wies inföhrt wurrn. Anfangen wurr do an de Ostsiet van de" Achtertraat", de eegentlich "Kronstraat" heeten deiht. De Nam' kummt van de Wäfstohlen her, van de dor mal 'n heel Rieg stahn hemmen, un de heel baben 'n "Kroon" harrn. Denn gung dat um de Karkhoff to, de "Vörstraat" langs, de richtig "Rosenstraat" heet, um d' Marktplatz herum un achter de Toorn langs wär torügg na de Achterstraat. Dor kreeg dat letzte Huus an de Westsiet denn de Nummer 83. All Huusen, de nadem boot wurrn, kreegen de nafolgende Nummer, egal, wor se stunnen. So kwamm dat, dat tägen dat Huus Nummer 14 dat Huus Nummer 142 stunn un tägen de 91 de 209. De Inwahners hett dat neet stört, de wussen best Bescheed, well wor wahnen deh; man 'n Frömden, de 'n Huus mit 'n bestimmten Nummer söken deh, harr 't man wat stuur. Erst vör 'n Paar Jahr is dat anners worrn, un elke Straat hett sien eegen Nummers, up linker Siet de 1, 3, 5 unsowieder, up rechter Siet de 2, 4, 6 un nettso wieder. Dat Huus Nummer 13 steiht achter d' Toorn. To dat Huus hört 'n grooten Tuun, de heel moij sachtjes na Westen to offhangen deiht un de säker ook recht früchtbar is, umdat de Sünn' dor all heel up Tied up schienen kann, wat för 't Gewaß wiß neet unmiß is.

Man dorum geiht mi dat neet. Nä, mi geiht dat um de Mann, de dor lang Jahren mit sien Fro wahnt hett, um "Focki", as he van sien Frünnen un Bekannten alltied nöömt wurr. He heet woll mit recht Nam' "Focken", man dat sä haast nümms. He was 'n Original in sück, 'n Original van de Sort, de mähr off minner unstürven is.

Van Huus ut was Focki Reepschlager; dat harr he lärt, sovööl ick weet, noch bi J. H. Schmeding, de an d' Markt 'n groot Huus hören deh, dor, wor nu dat Postamt steiht. An de Noordsiet, bit runner na de Toggschloot, de dörgahnsweg bloot "Störtebeker-Deep" nöömt worrt, was de "Reeperbahn". Dat hett nix mit "lichte Wichter" to dohn, as dat van Hambörg vertellt worrt, nä, de gaff dat hier woll neet. Up de Mainhafer Reeperbahn wurrn Seils un Tauen dreiht, van Waschklienen hento armdicke Tauen, mit de Schäpen an de Pollers fastmaakt worrn. Ook up de "Speckweg" wurrn van Tied to Tied sückse Tauen schlahn, un denn weer de Speckweg smals 'n "Reeperbahn".

Focki was ook Melkmäter: He muß bi de Buuren langs, in de Sömmermaanten up de Weiden, in de Winterstied in de Stallen, un denn de Fettgehalt van de Melk utmäten, wat för 't Melkgeld wichtig was, dat de Mulkeree utbitahlen deh. Later is he denn mit sien Melkwagen, vör de 'n gries Pärd (off was 't 'n Appelschimmel?) spannt was, dör de Gemeend' trucken un hett Melk un Room un annerswat verköfft, wat mit Melk to dohn harr. Mennig Jahr is he so unnerwägens west, bi Sünnschien un bi Unwär, so, as dat nett kwamm.

Heel wichtig was laater 'n anner Bahntje, dat Focki in Updrag van de Gemeend' to versörgen harr: He was "amtlicher Wäger" un muß, wenn de Lü tüschen Harfst un Vörjahr hör Schwien schlacht't harrn, dat Gewicht faststellen. Sien "Waag" harr he alltied in d' Taschk: 'n Bleestift-Stummel, sowat seß off acht Zentimeter lang.

De meeste Schwienen harren to de Tied bloot "Anrechnungsgewicht", dat wassen hunnertuntachentig Pund för 'n Huusholln hento veer Mann hoch. Grooter Huushollns kunnen ook woll twee Schwienen fohren, elk hento hunnertuntachentig Pund, versteiht sück. Allto genau wurr dat neet jüst nahmen, dor wurr ook woll mal 'n Oog dichtknäpen, un denn gungen hunnertunnägentig off tweehunnert Pund för hunnertuntachentig Pund mit dör: Kannst du denn 'n Schwien so fohren, dat 't up 'n Gramm hunnertuntachentig Pund weggt?

Eenmal kwamm Focki in 't Gemeendbüro un söch um Rat na. Bi een Börger harr he 'n Schwien to "wägen" hatt, dat nahder an fiefhunnert as an tweehunnert Pund schwar was. De Börger harr Focki good wat "vörsungen": Dat Schwien weer bloot mit Gras un Water fohrt west un harr elker Dag to d' Stallfenster ut na de Möhlen un na de Mulkeree käken: "Kreeg ick doch mal 'n bietje Mattmähl un lecker Weih', denn gung mi dat 'n heeln Bült bäter." Wat dorvan worrn is? Well will dat vandaag noch weeten? 't is all to lang her...

'n anner Mal harrn Focki un de Gemeendschriever in d' Luur krägen, dat der een offgünstigen Minsk niedsch was, wieldat in 'n grooten Huusholln ("twalf mit 'n Band drum", also darteihn fixe Äters) twee Schwienen schlacht't wassen.

Nu mutt 'n weeten, dat för dat Ankoopen van Birgen smals 'n "Inkoops-Schien" bruukt wurr, de van d' Gemeend' utstellt worrn muß. So 'n Schien kunn för een off ook för mähr Birgen utstellt worrn. In disse Fall wassen twee Inkoops-Schienen utstellt west, elker för een Birg, un nettso wurrn twee Schlachtschienen utstellt, ook elker för een Schwien.

De Schwienen wurrn all beid' an een Mörgen schlacht't, man bloot een stunn to Offhangen so an de Butenwand van dat Huus, dat 't van d' Straat ut goot to sehn was. Dat anner Schwien stunn achter in 't Huus vör de Stall un weer dorum van d' Straat her neet to sehn.

Dat kwamm na 'n lüttjet Sett Tieds nettso, as dat all räkent weer: De Schwienen wassen noch neet kolt, do was de Polizei ook all dor un wull de Schlachtschien sehn. Dat kunn je best angahn, un de Polizist was sowiet ook tofrä. Man denn meen he, he muß doch äben noch dör 't Huus in de Schüür kieken. Dor hung je dat tweede Schwien an d' Ledder. As he dat to sehn kreeg, sä he van, dat muß he beschlagnahmen. Un as de Huusherr froog, worum dat denn, do kreeg he to hören, dat he je bloot 'n Schlachtschien för een Schwien harr un neet för twee, also muß een Schwien wegnahmen worrn. Man dat Gesicht van de Polizist harr Ji sehn mußt, as de *tweede Schlachtschien för een Schwien vörleggt wurr! Düll as man wat gung he weg; dat he so anschäten worrn weer, paß hum heel un dall neet. Wat je woll ook to verstahn is.

Focki, de van Bescheed wuß, hett düchtig lacht. Un de Polizist? De hett sück sien noit neet wär mallmaken laten, wenn der een wägen Schwartschlachten ankleiht worrn sull.

Tja, dat wassen noch Tieden! Domals gaff dat aver Land ook 'n Sort Schwienen, de in de Tüschentied utstürven is: De "Twee-Stärt- Schwienen": Een Schwien wurr heel "offiziell" anfohrt, dat tweede "schwart", faaktieds in 'n annern Huck, so 'n bäten bi Siet ut, dat 't neet so licht to finnen was för een, de 't nix angung.

Lang, lang is 't her. Man: 't was ook wär moij, un de Schnirtjebraa van so 'n "schwart" Schwien was heel bisünners lecker. Off neet? Ick löv' haast, Focki hett of un an ook mal 'n "Hützpott"*) van so 'n schwartschlacht' Schwien offkrägen, un de is hum heel gern günnt west.

*) "Hützpott", dat was 'n Braa, van elk Sort Wurst een un Knaaken för 'n Sopp'.

Focki is all lang averläden, sien Margaretha ook. Hör Huus steiht woll noch, man umdat de beiden keen Kinner harrn, de 't arven kunnen, un de anner Anverwandten all good versörgt sünt, steiht nu dat Huus Nummer 13 to Verkoop. Un neet bloot das Huus, ook de moije groote Tuun. Man: Well mag in uns Tied noch gern Tuunarbeit dohn mit graven, setten, weeden un arnten, wor 'n doch in de Supermarkten alls koopen kann, wat 'n nett bruukt? 't is to hapen, dat sück för dat Huus Nummer 13 'n Kooper finnt, de weet, wat he doran hett, un de ook mit de Tuun wat antofangen weet.

Focki kickt heel wiß "van baben" to, un am Enn' gifft he ook noch good' Ratschlagen, wo un wat to dohn off to laten is, in dat Huus mit de Nummer 13 dor achter de hooge Toorn...

't is noch wat natodragen:

Dat Huus Nummer 13 is offräten, gifft 't neet mähr. Een "Geldinstitut" hett de heele Budel upköfft un will dor nu so 'n heel modernen "Wohnanlage" boo'n laaten mit 'n Stück off mennig Wahnens drin. In Focki sien Sinn is dat säker neet, man de Tied löppt wieder: Wat güstern noch good was, is vandaag faaktieds nix mähr wert un kummt in d' oll Iisder off up de Schuttstä.

So is dat ook mit dat Huus Nummer 13 worrn: Eens Dags kwamm 'n grooten Kran anfahrn mit 'n dicken Stahlklotz dran - "Abrißbirne" seggen se dorto - un hett denn 'n paarmal mit vull' Schwung tohauen. Dat was 'n Wark van Minüten, do was dat Huus platt, was sotoräken keen Steen mähr up de anner. Un all kwamm 't na d' Schuttstä.

De Loop van de Welt, un is se noch so lüttjet - is nu mal neet uptohollen...


M. Leerhoff (hett 't vertellt), upschräven is 't van: B. Brechters (Hoch) / R. Folkerts (Platt)

Von einem der ersten Schlachtfeste bei "Concordia" und was dabei mit "Jolante" passiert ist

Als dieser Tage der Vorstand und einige altgediente Sangesbrüder des MGV "Concordia" die Protokollbücher nach lustigen geselligen Ereignissen durchforschten, fiel ihnen ein Protokoll vom 30.04.1965 in die Hände. Sangesbruder Meinhart erkannte zu fortgeschrittener Stunde, daß das Protokoll unrichtig war.

Die Geschichten um die Schlachtfeste der "Concordia" machten öfters die Runde am Sängerstammtisch. Eine der ersten soll an dieser Stelle wiedergegeben werden.

Anläßlich der Generalversammlung im Jahre 1964 wurde beim anschließenden gemütlichen Beisammensein ein Ferkelchen mit Namen "Jolante" versteigert. Sangesbruder Meinkann sich noch genau daran erinnern, daß das Ferkelchen, sogleich auf den Namen "Jolante" getauft, von Gisela, der Ehefrau des Sangesbruders Tönjes Bogena, gewonnen wurde und, von deren zarter Hand geführt, eine Ehrenrunde über den Saal tanzte. Gisela stiftete sogleich das Schwein für ein besonderes Schlachtefest im darauffolgenden Herbst. Sangesbruder Gerd Vienna sollte Jolante großziehen. Jolante, somit zum Vereinsschwein erkoren, war es wert, daß ihre Aufzucht von einer unverzüglich gegründeten Schweinekommission überwacht wurde.

Johann Janssen, Toni Vizal und Meinhart Leerhoff fanden sich denn auch treu und brav jeden Monat auf dem Vienna'schen Hof ein, um Jolante zu begutachten. An jedem darauffolgenden Probeabend, jeweils montags, erstattete die Kommission dem Vorstand Bericht. Die Mitglieder der Kommission fanden soviel Gefallen an den monatlichen Inspektionen, daß Jolante noch das Jahresende erlebte. Zu ihrem eigenen Bedauern stellte die Schweinekommission auf Drängen der Mitglieder jedoch dann amtlich fest, daß sie nun schlachtreif sei. Der Termin für das Schlachtfest konnte auf Betreiben der Kommission, die Jolante fest in ihr Herz eingeschlossen hatte, dann bis zum 30.04.1965 hinausgezögert werden.

Von den Aktivitäten der Inspektoren angeregt, wurden eiligst drei weitere Kommissionen gegründet, nämlich die Wiegekommission, die Schlachtekommission, die ihr blutiges Handwerk am 28.4. verrichten sollte, sowie die Abhauekommission. Wenn auch nicht protokollarisch festgehalten, waren damit sämtliche Mitglieder des Gesangvereins aktiv in einer der Kommissionen tätig. Somit konnte ansich überhaupt nichts schiefgehen.

Sangesbruder Meinhart, eigentlicher Gründer der Schweinekommission, sah wohl ein, daß Jolante ihr Leben aushauchen mußte, hatte aber ernsthafte Bedenken, daß Jolanthe bei dem ungeheuren Kompetenzgerangel ordnungsgemäß zerteilt und dann verauktioniert werden könnte. Ein nicht genannter Nachbar, riet ihm dann, sich wenigstens das Ostfriesenrecht, nämlich ein "Pootje", als Andeneken zu sichern. Ein weiterer nicht genannter Nachbar, der dieses Gespräch mitbekommen hatte und der als äußerst zuverlässig galt, eben ein Mann, mit dem man Pferde stehlen konnte, bemerkte daraufhin, daß man doch besser das ganze Schwein samt Leiter mitgehen lassen könne. Wohlgemerkt nur darum, um das Schlachtefest am 30.04.1965 zu sichern.

Mit einem präparierten Traktor und Anhänger machten sich dann Meinhart und seine beiden Helfer auf in die Schottjer Meeden, um das Schwein an sich zu bringen. Der Traktor samt Anhänger wurde etwa 400 Meter van dem Vienna' schen Hof entfernt abgestellt, damit keine verräterischen Geräusche zu hören waren. Auf leisen Sohlen schlichen die drei dann zum Bauernhof und begaben sich zielgerichtet zum hinteren Scheunentor. Zu ihrem großen Erstaunen hing Jolante dort nicht an der Leiter. Die Schlachtunterkommission hatte wohl dem Pootje-Klauen vorgebeugt und Jolante offensichtlich in die Scheune verfrachtet.

Meinhart schlich dann auf zum Vorderende des Hofes, schaute durch das Küchenfenster und sah dort die Schlachtekommission, bestehend aus 14 Mann, in bester Laune, wie sie dem ostfriesischen Branntwein reichlich zusprachen.

In einem unbeobachteten Augenblick schlich er sich durch das Karnhaus und den Kuh- und Pferdestall in die Scheune. Flugs öffnete er das hintere Tor, und die drei beförderten Jolante mitsamt der Leiter ins Freie. Am vorderen Ende der Leiter einer, am dicken zwei, schleppten sie dann Jolante 400 m zum abgestellten Anhänger. Natürlich hatte es Meinhart nicht versäumt, das Scheunentor wieder zu verschließen, um so den dreisten Diebstahl zu vertuschen. Die Schweinediebe hatten natürlich auch den Anhänger säuberlich mit weißen Laken ausgelegt, damit Jolante nicht verschmutzt würde.

Zwei der Schweinediebe legten sich links und rechts von Jolante nieder, damit diese ja nicht vom Wagen rollte. Zu allem Überfluß brach dann noch ein fürchterlicher Gewitterschauer über das merkwürdige Gefährt herein, was Jolante völlig egal war, nicht jedoch den Sangesbrüdern. Fleißige Hände hatten das Scheunennentor im Leerhoff'schen Hof bereits weit geöffnet, so daß die Vier, von Blitz und Donner begleitet, eiligst die schützende Scheune erreichten. Dieser gelungene Clou wurde ausgiebig bis in den frühen Morgen des 29.04. gefeiert. Auch wurde der Tierarzt, der die Trichinenschau durchzuführen hatte, in den Plan eingeweiht.

Dieser erschien denn auch scheinheilig auf dem Vienna'schen Hof und rügte, nachdem er nur einige nicht verwertbare Innereien vorfand, das Fehlen des zu begutachtenden Schweines.

Die Kommissionsmitglieder konnten den Tierarzt dann jedoch davon überzeugen, daß sie Jolante nicht ohne die amtliche Trichinenschau verzehrt hatten, und lenkten den Verdacht auf die Mitglieder der Abhauekommission in Verdacht. Diese waren an dem Diebstahl jedoch völlig unschuldig.

Leerhoff und seine Spießgesellen waren am 29. auch nicht faul und trugen Jolante, je nach Sonnenstand mehrfach um den Hof herum, damit sie ja ordentlich auslüftete und abhing. Ganz gelang dies jedoch nicht, da einige argwöhnische Sangesbrüder mehrfach am Tage auf dem Hof vorbei schauten, so daß diese mehrfach eiligst hin- und hergetragen werden mußte, damit sie nicht entdeckt wurde.

Rein vorsorglich hatte sich die Abhauekommission dann aber um 17.00 Uhr im Vereinslokal "Zur Post" in Marienhafe versammelt und harrte der Dinge, die da kommen sollten. Grund zum Feiern und Trinken hätte man auf jeden Fall gehabt: Entweder wäre es eine Trauerfeier ob des dreisten Diebstahls geworden, oder Jolante würde sich von alleine wieder einfinden, denn es hatte sich die Meinung gebildet, daß diese dreiste Tat nur von anderen Sangesbrüdern verübt worden sein konnte. Auf einem festlich geschmückten Anhänger traf Jo- lante dann auch nach einem Umzug durch den Ort vor dem Vereinslokal ein.

Meinhart Leerhoff wurde dazu verdonnert, Jolante allein in den Keller zu tragen. Hierüber konnte dieser angesichts der weiten Strecke vom Vienna'schen Hof und der erlittenen Strapazen beim Abtransport nur lachen.

Jolante sorgte, nachdem sie in Form von Schnirtjebraten verzehrt worden war, bei der anschließenden Reste-Verauktionierung nochmals für großes Erstaunen, als Auktionator Folkerts und sein Ausrufer Stein plötzlich fünf Pootjes versteigern konnten.

Anmerkung:
Wieso das mit den fünf Pootjes möglich war, ist bis heute ein Rätsel geblieben.


Van een van de erste Schlachtfesten bi "Concordia" - un wat dorbi mit "Jolante" gebört is

As disse Dagen de Vörstand un 'n paar oldgedeente Sangesbrörs van de MGV "Concordia" de Protokollbooken doruphen dörkieken de'en, Mitglieder der Abhauekommission wat smals an Pläseer un Malligkeit gebört weer, kreegen se 'n Protokoll van 'n 30.04.1965 to faaten. Sangesbrör Meinhart kwamm, as 't all rein wat laat worrn was, d'r achter, dat dat Protokoll neet up Stä was.

De Geschichten um de Schlachtfesten van de "Concordia" wurrn faaktieds an d' Stammdisk van de Sangesbrörs vertellt. Een van de ersten sall hier an disse Stä navertellt worrn.

Bi de Generalversammeln 1964 wurr, as 't dorna so recht gemütlich togung, 'n lüttje Birg mit Nam "Jolante" veraukschoneert. Sangesbrör Meinhart kann sück noch heel genau besinnen, dat dat lüttje Birg, futt up Stä up de Nam "Jolante" döfft, van Gisela, de Fro van Sangesbrör Tönjes Bogena, wunnen wurr un, van de hör nümig Hand föhrt, 'n Ehrenrunn' aver d' Saal danzt hett. Gisela hett futt up Stä dat Schwien för 'n bisünner Schlachtefest in de tokamende Harfst stift't. Sangesbrör Gerd Vienna sull Jolante groottrecken. Jolante, dormit to 'n Vereinsschwien upstägen, was 't wärt, dat een sünner Vertrecken grünnten Schwienkommissjon 'n Oog drup hollen deh.

Johann Janssen, Toni Vizal un Meinhart Leerhoff kwammen denn ook tro un leev elker Maand up Vienna sien Plaats binanner, um Jolante to begrootschnuten. An elker Probeabend, de dorna kwamm, alltied maandags, hett de Kommissjon de Vörstand verklaart, wo 't utsach. De Leden van de Kommissjon harrn sovöl Pläseer an de Inspektionen, de Maand för Maand vör sück gungen, dat Jolante noch dat Enn' van 't Jahr bilävt hett. Heel bedröft hett de Schwienkommissjon denn aberst up Druck van de Leden amtlich faststellt, dat se nu schlachtriep was. De Termin för dat Schlachtfest kunn up Bedrieven van de Kommissjon, de Jolante van Harten leev wunnen harr, denn hento de 30.04.1965 'ruttrucken worrn.

Van de Aktivitäten van de Inspekters andahn, wurrn heel fell noch dree anner Kommissjonen grünnt, dat wassen de Wägekommissjon, de Schlachtekommissjon, de hör blöderg Handwark an 'n 28.04. dohn sull, un de Offhaukommissjon. Wenn 't ook neet in 't Protokoll upschräven is, wassen dormit all Leden van d' Gesangverein in een van de Kommissjonen togang. Un dorum kunn ansück averhoopt nix scheefgahn.

Sangesbrör Meinhart, up de sien Mers de Idee van de Schwienkommissjon wussen was, sach woll in, dat Jolante hör Läbent hergäven muß, harr aberst düchtig Sörgen, dat Jolante bi de naare Kompetentrangelee up rechte Art un Wies utnannerschnäden un denn veraukschoneert worrn kunn. Een Naber, de neet nömt is, hett hum denn toraden, sück tominnst dat Ostfreesenrecht, dat is een Pootje, as Andenken to säkern. 'n annern Naber, de ook neet nöömt is, de de Proot mitkrägen harr un van de seggt wurr, dat 'n sück best up hum verlaaten kunn, äben een Kerl, mit de 'n Päär stählen kunn, meen denn noch, dat 'n doch bäter dat heel Schwien tosamen mit de Ledder mitgahn laaten kunn. Un dat all bloot dorum, dat dat Schlachtefest an 'n 30.04.1965 säkert wurr.

Mit 'n präpareerten Traktor un Anhanger mooken sück denn Meinhart un sien beid' Helpers up Padd in de Schottjer Meeden, um dat Schwien an sück to brengen. De Traktor mit de Anhanger wurr sowat 400 Meter van de Vienna'sche Plaats weg ofstellt, um dat keen Gerutte de Budel verraden kunn. Heel liesam schluurden de dree denn na de Plaats un gungen pielliek up de achterste Schüürdör an. Se kreegen groote Oogen, umdat Jolante dor neet an de Ledder hung. De Schlachtunnerkommission harr woll wat tägen dat Pootje-Klauen in 't Wark sett't un Jolante, so sach dat ut, in de Schüür verfracht't.

Meinhard schleek denn heel liesam up 't Vörenn' van de Plaats an, keek dör 't Kökenfenster un sagg dor de Schlachtekommissjon, mitnanner 14 Mann, in best' Luun, wo se sück düchtig mit de ostfreeske Brannwien vulloopen leeten.

As de mal neet uppassen de'en, in best' Luun, wo se sück düchtig mit de ostfreeske Brannwien vulloopen leeten.

As de mal neet uppassen de'en, sleek he sück dör 't Karnhuus un de Koh- un Päärstall in d' Schüür. Flupps mook he de achterste Schüürdör apen, un de dree brochen Jolante denn tosamen mit de Ledder in Buten. An d' Vörenn van de Ledder een, an d' dicker Enn twee, droogen se denn Jolante 400 m na de dor offgestellte Anhanger. Klar, dat Meinhart neet vergäten hett, de Schüürdör wär offtoschluten, um so de drieste Klaueree to verbargen. De Schwienklauers harrn, versteiht sück, ook de Anhanger heel süver mit witte Lakens utleggt, um dat Jolante neet fuul worrn sull.

Twee van de Schwiendeeven leggden sück links un rechts van Jolante daal, um dat se joneet van d' Wagen rullen deh. To all dat kwamm noch, dat der 'n naaren Gewitterschuur aver dat aarige Fahrtüg daalsuuste, wat Jolante schietegal was, man neet de Sangesbrörs. Flietig Hannen harrn de Schüürdör in de Leerhoff'sche Plaats all wiet apendahn, so dat de Veer unner Blitzen un Grummeln heel fell in de säker Schüür kwammen. Disse so good verloopene Clou wurr heel düchtig hento de frohe Mörgen van d' 29.04. fiert. Ook wurr de Päärdokter, de na Trichinen kieken muß, de heele Budel verklaart.

De kwamm denn ook fiemelig up de Vienna'sche Plaats un quäs wat rum, as he bloot 'n Stück of wat Ingewannten vörfunn, de neet to bruuken wassen, wor denn nu dat Schwien was, wat he unnersöken sull.

De Leden van de Kommissjon kunnen de Päärdoktor denn aberst doch dorvan avertügen, dat se Jolante neet sünner dat amtliche Trichinennakieken upäten harrn, un brochen de Leden van de Abhauekommissjon in in Verdacht. De wassen an de Klaueree aberst heel un dall unschüllig.

Leerhoff un sien Kumpels wassen an 'n 29. ook neet lei un drogen Jolante, so, as nett de Sünn' stunn, mennigmal um de Plaats herum, um dat se jo örnlik utlüchten un offhangen deh. Heel leep dat aberst neet mit, umdat 'n paar wantroische Sangesbrörs 'n paarmal an d'Dag up de Plaats nakieken de'en, so dat se mennigmal heel fell henun herdragen worrn muß, umdat se neet funnen würr.

Rein ut Vörsörg harr sück de Offhauekommissjon denn aberst um 17.00 Ühr in d' Vereinslokal "To d' Post" in Mainhaf infunnen und verwacht nu, wat woll passeern sull. Grund to Fiern un Drinken harr 'n se so un so hatt: Dat harr 'n Trürfier van wegen de drieste Klaueree worrn kunnt, off Jolante würr sück van allennig wär infinnen, denn de Meenen was nu allgemeen, dat dit drieste Wark bloot van anner Sangesbrörs utfräten worrn kunnt weer. Up 'n bisünners moij utstaffeerten Anhanger kwamm Jolante denn ook na'n Umtog dör d' Gemeend' vör d' Vereinslokal an.

Meinhart Leerhoff wurr dorto verdönnert, Jolante allennig in de Keller to dragen. Daraver kunn he van wägen de wiede Padd van de Vienna'sche Plaats un dat, wat he bi de Schläperee to lieden hatt harr, bloot lachen.

Jolante sörg, nadem se in Förm van Snirtjebraa upäten was, bi de dorna dörföhrde Reste-Veraukschoneerderee nochmal för groote Oogen, as Auktionator Folkerts un sien Utrooper Stein mit 'n Mal fief Pootjes veraukschoneeren kunnen.

Anmarken:
Wo dat mit de fief Pootjes an- gahn kunn, is hento vandaag 'n Radsel bläven.

(25.6.1993)

Vermerk: Angefragt wegen Veröffentlichung in "Vertellsels" am 02.03.1994 bei Leerhoff und Brechters. Leerhoff ist einverstanden (02.03.1994). Brechters ist einverstanden (03.03.1994).


Dat Schötteldook

(Mi neet bekannt, van well)

Annerlestens harr ick up 't Land wat to dohn:
Ick wull dor hen na 'n Veeh-Aukschoon.
Do wurr 'k unnerwägens, dat hett mi högt,
to 'n Koppke Tee in de Köken nögt.
't was noch vööl Tied, ick sull mi 'n bäten
bi hör in 't Hörn bi 't Füer hensetten.

Dor seet ick nu, d' Footen up d' Rakeldopp. -
Aver 't Füer hung 'n Pott mit Artensopp,
Achter d' Herd hung 'n Wandspröök ut Papier:
"Ein sauber Weib des Hauses Zier."
De Butzendören, de stunnen wiet apen,
mi weer't, as weern se nett to d' Bedd ut krapen.
Up de Disk vull Püllen, dat seeg ick ook,
leeg bi Tassen un Tellers dat Schötteldook,
un up de Brootkrömmels, de ook dor leegen,
satten woll so an dusend Fleegen.

Dat Ollske harr, as sück dat so hört,
för de Schwienen de Drank mit de Hand umröhrt.
Se wischke sück, as se klor was, un meen woll, 't was klook,
De Hannen off in dat Schötteldook.
Un denn, wiel se 't nett mal so harr to faaten,
kunn se 't ut oll Wennst eenfach neet laaten,
van wägen de Reinlichkeit - un se weer heel neet fuul -
to wischken sück äben ook noch um 't Muul.

Do kwamm hör Krischen heringehuult,
he harr sück van baben bit unnern besuult.
Behendjes drögt 't Ollske so recht in Drafft
hör Tuckerlamm mit dat Schötteldook af.

"Nu gah man, mien Vader, un seeg Di vör,
un bliev hier moij bi Moder vör d' Dör. - - -
Ick waschk hum neet gern, he hett 't wat up d' Bost,
un kriggt van 'i Waschken alltied so ' Hoost.

Man nu will 'k man gau erst dat Water kaken,
ick will uns 'n stäwig Trecksel maken,
'n Kluntje, so dick as 'n Ei, sall der her
un Room, so fett as Wagenschmär.

Diss' Tass kriegen Se, de is süver un rein,
bloot mien Mann drunk dor ut, vanmörgens um tein,
he drinkt so gern, nettso as Se, 'n lecker Tass' Ostfreesn-Tee,
un slaatjen deit mit Schwart Krusen he.
Man ick will doch noch äben intüsken
Hör Tass' mit dat Schötteldook süver wischken,
anners kunnen Se würtelk noch denken,
ick wull hör in 'n fuulen Tass' Tee inschenken."

As se dat deh, sä ick: "Nu worrt 't Tied,
de Weg na de Wäkenmarkt is noch wiet!
Wenn ick torügg kaam van d' Veeh-Aukschon,
Sall de Tee mi schmaken as 'n Tass'Bulljonn."

- Upschräven van Rudolf Folkerts, Mainhaf'. -


"Oma dran wagt..."

('t is mal so vertellt worrn van H.-W. Pieper)

De "Moorhahntjes" dor achter in d' "Walachei" harren 't neet licht: Se mussen hör Familje - un de was meest neet lüttjet - dör de Tied kriegen, so good as 't man gung. 'n Koh kunnen se sück dörgahnsweg neet leisten, man Höhner un 'n Schaap und 'n Schwien hörn derto: de Höhner för d' Eier, dat Schaap för Melk un dat Schwien för Fleesk un Speck.

Bi Jann un Antje was dat Schwien all up tweeunhalf Zentner anwussen, do wurr 't tomal krank. All Huusmiddels hulpen neet, nix schloog an. As Dokter Poppinga ut Dor'm rein tofällig vörbikwamm un bi de beiden 'rinkieken deh, do lagg dat Schwien all doot in d' Stall, un Jann un sien Fro un wat anners noch to d' Huushollen hören deh satten mit bidröfke Gesichten in d' Köken: 't was ja ook man schlecht genug, dat dat Schwien doot weer. Dat was di 'n Verlüs! Kunnst rein neet aver wegkamen.

De Dokter keek sück tosamen mit Jan un sien Lü dat Schwien nochmal an, un denn sä he van, dat se dat Schwien heel deep in d' Grund verbuddeln mussen. Se dürssen der joneet van äten, dat was giftig, un de der van äten deh, de gung doot, heel wiß. Un wieldat he wuß, wo stuur dar för Jann un sien Lü was, mook he 't nochmalso schlimm: Dat Schwien muß noch vandaag unner d' Grund, anners kunnn he för nix mähr liek stahn, so giftig as dat was. Jann keek heel binaut, sien Antje neet anners. Naar trürig hören se sück an, wat de Dokter dor seggt harr, man begriepen kunnen se 't neet. -

Na 'n gooden Wäk kwamm Dokter Poppinga wär mal bi Jann un Antje langs. "Och," doch' he, "kickst äben rin un fraggst na, wor dat Schwien vergraven is". So heel tro he de Budel denn doch woll neet, wuß he doch, wo armselig de Familje der bi langs muß. Jann keek wat rar bisiet, as de Doktor fragen deh, un Antje mugg ook neet recht tohörn un wull all to d' Köken utneihn. "Halt, hier gebläven!" sä de Dokter, "Nu seggt bloot, Ji hemmen dat Schwien doch noch upäten! Dat is doch 'n Stück ut 't Düllhuus, so 'n vergifft' Schwien in d' Pott to kriegen!" - "Ochheer, ochheer, Herr Dokter", kwamm de Antwoort, "wi weeten 't je woll, un wi wulln dat Schwien je ook vergraven. Man 't was uns doch to spietelk, dat moij Deer so för nix wegtodohn. Kiekens, Herr Dokter, un do heww' wi Oma dran wagt, hemmen hör wat van dat Schwien to äten gäven. Un as de 't good bekamen was, do heww' wi uns mit all' Mann d'raver her maakt..."

- Upschräven van Rudolf Folkerts, Mainhaf' -


Ut "Sünn in de Seils"

(Von Rudolf Kinau) (Übersetzt in das Brookmerländer Plattdeutsch von Rudolf Folkerts)

Poesie

Wat dat bedüden sull, dat wussen se allmitnanner neet, man dat hör sück so moij an un seeg ook fein ut. Dwars över dat Album gungen de grooten golln Bookstaben un weern örnlich deep in 't gröne Plüsch indrückt: "Poesie". - Dat weer nu je woll dat Neeste!

Un dat Neeste geelt. De ganzen eenuntwintig Wichter van de Auschool, de to Ostern utscheien de'n, harrn sück dat glieks beproot't: So'n wulln se all hemmen dit Jahr, all mitnanner, mit Plüsch un Poesie, so 'n as bi Hanno Müllers in d' Fenster laggen. Un so 'n kreegen se denn ook all.

Liesbeth Mees, de baverste in de Auschool, kreeg hörs to Wiehnachten. De Wiehnachtsmann harr hör je noch vööl mähr brocht, man dat leet se all' liggen. Se sett sück erst mal unnern Dannenboom un mook hör Album torecht.

Up de erste Siet truck se sück Sträken, un denn mal se mit hör lüttje moij Schrift dor henn: "Johanna Elisabet Mewes", un dree Finger breet wieder andaal kweem:

"Alle, die in diesem Buche schreiben,
sollen stets meine Freunde bleiben."

Fein harr se dat henkrägen! Schrieven kunn se fix! An'n leevsten har se nu ook hör Mooder in schrieven laaten, man dat dürß se ja neet, erst kweemen de Herren Mesters, dat muß all' na d' Rieg gahn. Se muß sück gedüllen, bit de School wär anfung.

De Wichter harrn dat wär beproot't, un glieks na Neejahr wurrn de wurrn all de Poesien mit na d' School schläpt un de Schoolmester up 't Pult packt: "Herr Johns, ob Sie in meine Album schreiben wollen?" - "Herr Johns, in meinen auch!" "Man zu, Herr Johns!".

Un as Herr Johns na 'n paar Daag mit de Barg Poesien klar was, denn mussen de anner Mesters dor 'ran, een na 'n annern. Man de Kerls wussen all' heelkeen moije Spröken, schreeben dor allerhand quatschigen Kram rin, da meeste riem sück neet mal. Nä, dat weer nix, keeneen mugg de Dinger lieden.

Liesbeth ook neet. "Harr mi man fragen sullt!" sä se, "ick weet vööl bätere!"

Un Greten, Liesbeth hör Mooder, sä dat ook. "Kinners nä!" sä se, Wat 'n Tüünkraam!" - Lebe, wie du wenn du stirbst wünschen wirst gelebt zu haben. - Dor sull nu 'n Schwien klook ut worrn! Ick meen: De Schoolmesters mussen doch sovööl Riemels weeten, - de hemmen dar doch 'n Kopp to!"

Nu weer Liesbeth hör Vader egentlich antuur west, man Martin Mews weer up See un fisch Austers. De kweem ook woll up 't eerst noch neet wär, - dor kunn Liesbeth neet na wachten. Se leet de Siet free, truck up de anner wär Sträken, un denn drück se hör Moder de Pennholler in de Finger: "So, Moder, nu man to! Hier mußt anfangen!"

Moij schrieven kunn Greeten jüst neet, man se kreeg dat doch fein egal henn:

"Aus Freundschaft.

Ich lag im Garten und schlief,
Da kam ein Engel und rief
Margaretha. du sollst auferstehn
und zu deine Tochter gehn.

Erinnerungsworte von deine liebe Mutter."

Eegentlich wassen dat je Lögens, - se harrn ja heelkeen Tuun un keen'n Hoff, un Greeten harr ook hör Lääfdag neet buten lägen un schlapen, man dat kweem der woll neet so genau drup an.

Nu weer Grootmooder de nächste. De kunn de Sträken neet recht mähr sehn un schreef heel na baben in de Eck' rin. Un as Liesbeth hör dat Book 'n bäten wieder 'rumdreihn deh, do kweem se mit de letzte Rieg heel in de unnerste Eck an:

"Aus Liebe.

Blumen und Vergißmeinnicht
sind die besten Gaben.
Großmutter hat sie abgebricht,
Liesbeth soll sie haben.

Adelheid Focken Deine Großmutter."

Twee Ecken harrn nu aberst heelnix offkrägen, dat gung ja neet. Do stipp se nochmal wär in un schreev in de baverst: "Bergauf, Bergab", un in de unnerst: "Zuletz ins Grab." Nu seeg dat all glieks heel anners ut.

Denn gung dat Album de Rieg na rund bi all de Wichter, de mitmaaken de'en. Un all' schreewen se "Aus Liebe" un "Aus Freundschaft", un elke harr 'n feinen Spröök 'rinklickert. Bloot Gesa Schacht harr keen wußt un harr bloot schräwen: "Wantle for Gott und sei from." Se weer de unnerste.

Jüst sull nu de lütte Odje Bausen, de baverste van de Jungs, inschriewen, - do kwamm Liesbet hör Vader na Huus un kreeg futt de erste Abend dat Album vör de Nös' packt un de Penn' derbi: "Hier, Vader, up disse Siet!"

So vergrellt weer Martin dor aberst heelneet na. He blader erst mal van vörn bit achtern un läs' all de anner Dinger.

"Mooder hett 't doch noch am besten wußt", sä he, keek na Greeten 'raver un lach sinnig. "Ich lag im Garten und schlief," weer Di dat denn neet to kolt dor, Margareta, Mädel ohne gleichen?" un denn lang he na de Pennholler.

Liesbet stunn noch immer stuuv bi hum un wurr rein kibbelig: "Wat wullt schriewen, Vader? Weetst all een'n?"

"Nä, noch neet. All, de ick wuß, de stahn der je all in."

Un he seet un seet un sinneer un stipp immer egalweg in. De Penn wull aberst neet langer wachten, kunn de Enk't ook neet mähr hollen, - rumps, leet se 'n grooten Klex falln. Man de weer man nett un nett 'rupp up 't Blatt, do harr Martin hum ook all wär weg, harr hum up de Tung'.

Liesbet leet de Lippen hangen un wull all meest anfangenm to ziepeln, man hör Vader lach hör fix wat ut.

Un denn stipp he wär in: "Nu weet 'k een! Nu gah man weg, mußt mi neet up de Fingers kieken, anners kann 'k neet schriewen."

Un nu gung 't los, langsam un wiß:

"Aus Freundschaft.

Lebe glücklich lebe froh.
wie der König Salomo
der auf seinem Throne saß
und verrottete Äpfel fraß.

Von deinen Vater Martin Mewes."

He harr sück Möh' gäven un harr sück Tied laten, dorum weer 't ook so fein worrn, keen'n Fähler un nix. Bloot as he 't an 't Lampenglas drögen wull, do schwäl hum dat Blatt noch 'n bietje bruun.

Liesbet harr all wär Tranen in de Oogen: "Dat is doch heelkeen örnliken Sprök, Vader!"

Och, Wicht, Du hest 'n Vogel! Wat fählt dor denn an? De is bäter as de Schoolmester sien, riemt sück all' un sitt ook vöölmähr Sinn in. Läv' du man glücklich, lebe froh, denn steihst Di bäter, as - na, wat hett denn de een Kerl dor 'rinkleiht? - Lebe wie du wenn du stirbst wie du." Un dor leet Martin sück ook neet van offbringen, Liesbet un Greeten kunnen noch sovööl prooten.

Anner Dag kreeg Odje Bausen dat Album. Wat de hör woll inschriewen deh, dor harr se sück all so lang up spitzt, Liesbet. Odje weer ja hör lütt' Brügam. Wat muchen de beid' sück gern lieden! Wenn se sück sehn d'en, denn kreegen se elkermal 'n rooden Kopp, all beid', sogar in de School un in de Kark. Un leeten sück immer umschichtig gröten, ähnlich as Bruut un Brügam. Se hören ja ook binanner, weern ja beid' de baversten. Wat de hör nu woll för 'n Spröök gaff?

Ja, wat för een'n? Odje harr de Dag tein Albums mit na Huus schläpt, Mine Reiher hörs ook, un de wull he nu mal fix een'n henstäken, de sull de schlechteste Spröök hemmen. - se harr hum mal verklafft, as he bi de Köster sien Appels west weer, dat harr Odje hör noch neet vergäten. - Un sien lütt Liesbet sull 'n ganzen feinen hemmen, een wor "Liebe" in vörkweem, - weer ja sien lüttje Bruut.

Man: Albums mit grön Plüsch un mit golden Poesie seegen all egal ut. - Odje vergreep sück in de oll Dinger.

As Liesbet anner Middag hör Book wärkreeg van Odje un dor 'rinkeek, do wurrn hör Oogen immer grooter, un se läs' un läs' un kunn dat gorneet löwen, man dat stunn dor doch:

"Zum Andenken.

Wenn dich die Flöhe beißen
und dir das Hemd zerreißen
dann denk an mich
du Affgesicht.

Zur freundlichen Erinnerung an Adolf Barghusen."

Un unner in de Eck harr he noch henkleiht:

"Tag und Datum weiß ich nicht
und fragst du mich dann beiß ich dich."

Dree, veermal läs' se dat, Liesbet, un denn leepen hör de blanken Tranen aver de Backen. Sinnig pack se hör Album in de Kommodenlaa, heel na unnern, un all dat Tüg wär der babenup. Sull keeneen mähr inschriewen, keeneen sull de Spröök sehn, de anner Jungs sullen hör neet vannarrn hollen.

Odje Bausen keek se neet wär an. Wenn to anner Tieden een bi hör kamen weer un harr seggt: "Ick sall di gröten van Odje," - denn harr se heele heete Backen krägen un harr sinnig seggt: "Grööt hum man wär." - Nu schmeet se elkmal de Kopp in de Nack un sä: "Hä, wat geiht mi de an!"

Un wenn hör Mooder na dat Album fragen deh, denn sä se, se wußt 't neet, - un denn kweemen hör immer wär de Tranen in de Oogen.

Hör Hart weer ja noch so lütt und so week, - dat kunn noch neet sovööl verdragen van de oll' "Poesie".


Rudolf Folkerts, Marienhafe

"Störtebeker" geht an Land

Nun war es soweit. Sonnabend ist es passiert. Es sollte schon lange vor sich gehen, doch immer kam etwas dazwischen. Diesmal auch beinahe: Die Zuckerkrankheit. Aber das tut nichts zur Sache. "Störtebeker" ist an Land.

"Störtebeker" ist ein Schiff. Der alte Störtebeker war ja auch auf den Schiffsplanken zu Hause und wußte auf See Bescheid. "Störtebeker" von 1949 war aber erst im selben Jahr in Emden zusammengebaut worden. Er hat manches Mal von Schott zum Kleinen Meer schippern müssen und hat dort manches Stündchen in der warmen Sommersonne gelegen. Aber nun war es aus damit, nun war der Herbstgekommen, und das heißt für so einen "Sechs-Meter-Jollenkreuzer" (das hat überhaupt nichts mit Militarismus zu tun, so ein Schiff heißt so), also das heißt für so ein Wochenendschiff: Auflegen. Raus aus dem Wasser und an Land gut absichern, damit nichts böses passieren kann.

Auflegen: Ja, aber wo?

Störtebeker (der alte) hat damals in Marienhafe gewohnt, im zweiten Stockwerk des Turms. Aber dort ist kein Raum für den neuen "Störtebeker", für den muß man nun schon eine andere Stelle finden. Und sein Kapitän meinte ja auch, er habe eine. Er m e i n - t e das, und damit war's auch schon getan, denn "Störtebeker" selbst hatte auch noch ein wenig mitzureden, und das war so:

Am Sonnabend fing das an der "Schottjer Piepe" an. Zunächst ging es einige Kanalmeilen (Seemeilen kann man ja auch so einem Binnengewässer nicht gut ausmessen) auf der "Abelitz" entland und dann dort, wo der Meedlandsweg fast ins Wasser fällt, versucht, das Schiff an Land zu bekommen. Mehrere Männer machten sich an die Arbeit, und ein "Bulldog" sollte auch mitwirken. Aber "Störtebeker" paßte das nicht: Weeit und breit kein Haus und keine Kneipe, - das war nichts für ihn und das gehörte sich auch nicht.

Er war mächtig am quertreiben. Halb bekamen sie ihn wohl an Land, aber sobald er einen kleinen Übernlick hatte, ging er auch keinen halben Schritt vorwärts oder rückwärts. so blieb nicht anderes übrig als zurück ins Tief mit ihm. Unser Freizeitschiffer warf seinen schweren "Außenborder" wieder an, und dann ging die Fahrt los, zurück in Richtung "Schottjer Piepe".

Als "Störtebeker" die Kneipe sah, überlegte er sich die Sache. Direkt daneben lag so ein niedriges Stück Grünland, das gefiel ihm besser als so ein kleihaltiger Meedeland-Weg. Mit manchem Geschubse und fluchen und "Hurra" hat er sich dann zuletztdoch noch aus dem Wasser herausziehen lassen: Wohl nur einige Meter auf die Kante, aber das reichte aus. Und da lag er dann, und da blieb er auch liegen.

Wohl hatte der Schmiedemeister so eine Art Bootswagen zusammengebaut, aber "Störtebeker" mit seinen rund fünfzig Zentnern Gewicht lachte nur, als er das Ding sag. Nein, da wollte er nicht 'rauf, und auch sein Kapitän meinte, das wäre denn doch wohl nicht das

Richtige. "Störtebeker" war Wasser gewohnt und wollte nun einmal von einer Landfahrt nicht viel wissen, und wenn schon, dann nur auf so einem modernen Gummiwagen, der fünf Tonnen Gewicht tragen konnte. Sonst, meinte er, schüttelte ihm das zu sehr, und dann könnten seine Eingeweide wohl durcheinandere geraten.

Aber der Wasserweg nach Marienhafe ist ein wenig ungünstig geworden in unserer motorisierten Zeit. Vorher, 1928, als Dorfschiffer Janssen noch Steine von den Ziegeleien in der Krummhörn am Hingstlandsweg ausladen konnte, war das noch alles in Ordnung. Aber später ist das sehr viel anders geworden, und auf dem alten "Störtebekertief" war das nun für unseren "Störtebeker" nichts mehr. Bei hohem Wasserstand mochte es schließlich bis zum "Kreuztief" noch möglich sein können, aber dann war es ganz und gar vorbei, dann kam zu der Zeit all' der dreckige Abfall von Käse aus der alten Marienhafer Molkerei angeschwommen. Davon mochte er nichts, er hielt mehr von einem "Klaren".

Nun lag er also an Land, direkt bei der "Schottjer Piepe". Sein Eigner hat mit den Arbeitern, die ihm geholfen hatten, noch ein wenig "Hochzeit nachgefeiert". Es sei ihm bestens bekommen, meinte es andern Tags.

Wenn alles so gekommen wäre, wie es vorgesehen war, dann sollte "Störtebeker" in der folgenden Woche weiterreisen, vielleicht dochnoch nach Marienhafe, und dann nur auf einem Gummiwagen.

"Eiserne Räder", meinte "Störtebeker", "gab es vor mehr als fünfhundert Jahren schon, und auf den Sand- und Kleiwegen von damals konnte man auch gut damit fertig werden. Aber auf der neuen harten Klinkerstraße nach Marienhafe gefällt mir das gar nicht, dann bleibe ich lieber hier liegen." Er mußte ja wissen, was ihm bekommen würde oder auch nicht.

Aber egal, ob er dort bleiben könnte, wo er jetzt war, oder ob er an einen anderen Platz müßte, nachgesehen werden mußte er so und so von vorne bis hinten, und das ist auch passiert. Im nächsten Jahr gegen Ostern schwamm er dann wieder auf der "Abelitz" entlang zum "Kleinen Meer" hin, wo alle seine Freunde schon wieder beisammen waren und auf ihn warteten. -

Aber im kommenden Herbst sollte er wieder an Land. Wer weiß, schließlich mag der "Lange Heinrich" ihn dann wohl herausgeholt haben, als "Störtebeker" auf der "Piepe" festgemacht hatte. Ich weiß es nicht mehr, es ist schon zu lange her...


Rudolf Folkerts, Marienhafe 29.11.1993

"Störtebeker" geiht an Land

(Wiß un wahr passert 1949 an de "Schottjer Piepe", 'n bäten averarbeit't 1993.)

Nu was 't sowiet. Saterdag is 't passeert. 't sull all lang gahn, man alltied kwamm der wat tüschen. Ditmal ook anto: De Zuckerkrankheit. Man dat deiht nix to d' Saak. "Störtebeker" is an Land.

"Störtebeker" is 'n Schipp. Oll Störtebeker was ja ook up de Schippsplanken to Huus un wuß up See van Bescheed. "Störtebeker" van 1949 was aberst erst in datsülvige Jahr in Emden tosamenschustert worrn. He hett mennigmal van 't Schott na d' Lüttje Meer schippern mußt un hett dor mennig Stündje in de warme Sömmersünn lägen. Man nu was 't ut d'rmit, nu was de Harfst kamen, un dat heet för so 'n "Sechs-Meter-Jollenkreuzer" (dat hett heel un dall nix mit Militarismus to dohn, so 'n Schipp heet so), also dat heet för so 'n Wäkenend-Schipp: Upleggen. Rut ut 't Water un an Land good offsäkern, dat nix quads gebören kann.

Upleggen: Ja, man wor?

Störtebeker (de oll) hett domals in Mainhaf' wahnt, in de tweede Stockwark van de Toorn. Man dor is nu keen Bott mähr för de neije "Störtebeker", de muß nu all 'n anner Stä finnen. Un sien Kap'tein meen je ook, he harr een. He m e e n dat, un dormit was 't ook dahn, denn "Störtebeker" sülms harr ook noch wat mittoseggen. Un dat weer so:

Saterdags gung dat an de "Schottjer Piepe" los. Erst mal 'n Stück off mennig Kanalmilen (Seemilen kann man ja an so 'n Binnenwater neet good utmäten) up de Abelitz langs un denn dor, wor de Meedlandsweg anto in 't Water fallt, versöcht, dat Schipp an Land to kriegen. Mit 'n Mann off wat gung dat Warken los, un 'n Bulldog sull ook noch wat dohn. Man "Störtebeker" paß' dat neet. Wiet un Siet keen Huus un keen Kneip' - dat weer nix un dat hör' sück ook neet.

He was naar an 't dwarsbüngeln. Half kreegen se hum woll an Land, man so as he 'n lüttjen Averblick harr, gung he ook keen halven Trä vörut off achterut. Bleef nix aver as torügg in 't Deep mit hum. Uns Schippersmann schmeet sien schware "Außenborder" wär an, un denn gung de Fahrt los, torügg up de "Schottjer Piepe" an.

As "Störtebeker" de Kneip' in Sicht kreeg, averlegg he sück de Saak. Direkt dortägen lagg so 'n läg Stück Grönland, dat stunn hum bäter an as so 'n kleiergen Meedlandsweg. Mit mennig Geschubbs un Geflök' un Hurra hett he sück denn up 't Letzt doch noch to 't Water rutkriegen laten: woll bloot 'n paar Meter up de Kant', man dat lang' to. Un dor lagg he denn, un dor bleef he ook liggen.

Woll harr 'n Schmidbaas so 'n Art Bootswagen torechtklütert, man "Störtebeker" mit sien ruugweg fieftig Zentner lach' sück bloot een, as he dat Dingerees sach. Nä, dor wull he neet up, un ook sien Kaptein meen denn, dat weer doch neet dat Rechte. "Störtebe

ker" was Water wennt un wull nu mal van 'n Landfahrt neet vööl weeten, un wenn all, denn bloot up so 'n modern' Gummiwagen, de fief Tünn' dragen kunn. Anners, meen he, stubber hum dat to düchtig, un denn kunnen sien Ingewandten woll dörnannerraken.

Man de Waterweg na Mainhaf' is 'n bäten unmiß worrn in de motoriseerte Tied. Vörher, 1928, as Schipper Janssen noch Steenen van de Tiggelwarken in d' Krummhörn an d' Hingstlandsweg utladen kunn, was dat noch all up Stä. Man later is dat düchtig anners worrn, un up dat oll Störtebekerdeep weer 't nu för uns "Störtebeker" nix mähr. Bi hoog Water mugg 't am Enn' hento d' Krüzdeep angahn können, man denn weer 't heel un dall ut, denn kwamm dor to de Tied all de schitterg Offgefall van Kees' ut de oll Mainhafer Mulkeree anschwummen. Dor mugg he nix van, he hull mähr van 'n "Klaren".

Nu lagg he also an Land, nett bi de "Schottjer Piepe". Sien Baas hett mit de Arbeitslü, dem hum hulpen hemmen, noch 'n bietje "Hochtied nafiert"; 't was hum best bekamen, meen he anner Dag.

Wenn 't all' so kamen würr, as dat vörsehn weer, denn sull "Störtebeker" de Wäk drup wiederreisen, viellicht doch noch na Mainhaf', man denn bloot up 'n Gummiwagen. "Isdern Raden", meen "Störtebeker", "gaff dat vör mähr as fiefhunnert Jahr all, un up de Sand- un Kleiwägen van domals kunn 'n dor ook good mit klar worrn. Man up de neeje harte Klinkerstraat na Mainhaf' is mi dat nix to, denn blief ick leever hier liggen."

He muß je weeten, wat hum bekamen deh off ook neet. Man egal, off he dor blieven kunn, wor he nu weer, off an 'n annern Stä muß, - nakäken worrn muß he so un so van vörn bit achtern, un dat is ook gebört. Anner Jahr tägen Ostern schwumm he denn wär up de "Abelitz" langs na 't "Lüttje Meer" henn, wor all' sien Kumpels ook wär tohoop wassen un all up hum wachten deh'n. -

Man de tokamen Harfst sull he wär an Land. Well weet, amenn mag de "Lange Heinrich" hum do woll d'ruthaalt hemmen, as "Störtebeker" up d' "Piep" fastmaakt harr. Ick weet d'r nix mähr van, 't is all to lang her...


Mien Süsterke is Mesterke

Rudolf Folkerts (Upschräven in de Winter 1945/46)

Mien Süsterke is Mesterke un wahnt up Nördernee,
un wenn 't ook kolt un bullerg is, se is 't doch best tofrä:
Se hett ja Dag för Dag hör Klass' vull Kinner um sück to,
de maken hör sovöl Pläseer - dat weet keen een van Jo!
Mien Süster un hör Kinnertjes, de geiht keen See to hoch,
mien Süster un hör Kinnertjes van 't Nördernee'er Loog.

De Klass', dat is 'n wilden Bucht, springt gern ut Rand un Band,
Un heel bisünners schlimm worrt dat, wenn 't heet mal
"Schipp up Strand!"
Denn hett mien Süster stief to dohn, dat s' hör binanner hollt,
egal, off 't heete Sömmer is off Winter, gräsig kolt.
Mien Süster un hör Kinnertjes, de geiht keen See to hoch,
mien Süster un hör Kinnertjes van 't Nördernee'er Loog.

Mien Süsterke was Letzt' mal krank un lagg een Wäk in 't Bedd,
man as dat heet "Se lävt neet mähr", do hett hör Klass redd't:
De heele Sellskup kwamm der an un gung neet van de Siet,
bit dat se mal ut 't Fenster keek, - do was de Klass' di blied!
Mien Süster un hör Kinnertjes, de geiht keen See to hoch,
mien Süster un hör Kinnertjes van 't Nördernee'er Loog.

Geburtsdag, dat hett elker Minsk man eenmal bloot in 't Jahr,
un buten de Familje worrt dat meesttied nüms gewahr.
Man wenn man sück verplappert mal, denn weeten d' Kinner 't gliek:
Denn worrt der fiert 'n heel'n Namiddag mit Kook un mit Musik.
Mien Süster un hör Kinnertjes, de geiht keen See to hoch,
mien Süster un hör Kinnertjes van 't Nördernee'er Loog.

Wenn 's Avends mal dat Telefon bi uns geiht: "Pingeling!",
denn is der smals mien Süsterke an d' anner Enn' van 't Ding.
Denn snack wi woll een Muul vull Platt van hier na Nördernee,
Un se is allerbest mit uns - un 't Kinnergood tofrä.
Mien Süster un hör Kinnertjes, de geiht keen See to hoch.
mien Süster un hör Kinnertjes van 't Nördernee'er Loog.


Neet argern!

(Rudolf Folkerts)

Mal utdocht, as een fixen jungen Fro sück
naar argert hett, wieldat se tomal krank wurr
un hör dat heel un dall neet passen deh.

Du weerst so in 't Suusen, harrst alltied "keen Tied",
do kwamm dat mit Bruusen, mit 'n mal weer 't sowiet:
Du sullt ook mal rüsten, harrst alltodüll schafft,
sullt ook mal verpusten, neet alltied in Drafft!
Mußt Di neet argern, dat kummt neet as 't will,
Leev Herrgott harr dorbi sind Hand in 't Spill.

Nu liggst Du in d' Küssens un hest nix to dohn,
un büst rein wat duddig, so half as in 'n Droom. -
Laat man, mien Wichtje, 't kummt all wär in Loot,
de Tied, de vergeiht je, un bold is 't wär good.
Mußt Di neet argern, 't is nix in de Will:
Leev Herrgott hett alltied sien Hand in 't Spill.

De Sünn stiggt all hooger, un is 't ook man minn,
dat geiht doch all düchtig to 't Vörjahr herin.
Bold bleihn wär de Blömen, de Welt worrt wär bunt,
un Du, Du büst denn ook gau wär gesund!
Nu wäs man recht blied un smüster man still:
Ook dorbi hett leev Hergott sien Hand in 't Spill.


Dita un Rudolf Folkerts, Marienhafe

'n Mark zeßtig

Bi dat moije warme Wär in de Sömmertied sücht elk un een in Stadt un Land to, dat he 'n Sett Tieds utspannen kann, un wenn 't eets geiht, denn reist he in de Bargen off an de See.

Nu is dat in de "Hauptsaison" neet so heel eenfach, unnertokamen, un man mutt sück all tiedig anmell'n, wenn 'n in 'n Hotel off Pension 'n Kamer kriegen will.

Dor weer mal in 'n Sömmer so 'n "Ferienanwärter" ut 't Rheinland, de harr sück up een van uns ostfreeske Eilanden as Bad'gast anmellt. Man, as dat smals so geiht, in sien Vergrelltigkeit kreeg he de Zug neet, un nu kunn he erst an de anner Dag fahrn. In Sörg' um sien Kamer leet he glieks 'n Telegramm los: "Zug verpaßt, eintreffe morgen, heutiger Tag wird bezahlt." Un dor harr he sien Nam' unner sett't, so een, de in Ostfreesland van ollers her neet vörkamen, een mit "...ewski" an d' Enn'.

De Post up dat Eiland geef dat Telegramm per Telefong an de Pangschon wieder, un dor wurr dat in d' Büro ook fein upschräven:

"Zug verpaßt, eintreffe morgen, heutiger Tag wird bezahlt."

Un dor achter stunn denn: "1,60 DM."

Dat Wicht hett je woll docht, dat weer de Gebühr för 't telefoneern. Nümms kunn der so recht wat van maaken: 'n Telegramm sünner Unnerschrift is ja ook nix. Well dat upgäven harr, de was säker in 'n Hitzewelle raakt, dat he sien Nam' verschweet't harr.

Upklärt hett sück de Fall erst, as dat Fährschipp de neije Fracht Badgasten utladen harr un uns Herr "...ewski" neet ankamen weer: Sien Nam' weer van dat plattdütsche Wicht in Geld umsett't.

Solang as he Badgast weer, hett he bi all de Maiten un Kökenmamsells bloot "n Mark zeßtig" heeten. -

Wiß wahr, un passeert in de Hochsaison 1955 up 'n ostfreesk Eiland.


Rudolf Folkerts, Marienhafe

Pläseer in de "Börs'"

(Vertellt bi 'n Theelachts-Utgaav in d' Dezember 1960)

Dat was in de Dartiger Jahren van uns Jahrhunnert. Do wurr de Beestmarkt noch an dree Maandagen achternanner an fiert, as dat oll Wennst weer. Un to de Tied hör sück dat ook, dat 'n mit de heele Familje dorhenn gung un achteran noch in 'n Weertskup inkähren deh.

So kwamm denn ook mal 'n Buur mit Fro un Kinner ut de Marschen na Nörden. Se wulln so recht na oll Mod' Beestmarkt fiern; so mit Mallmöhlen*), Hau de Lukas, Billig Jakob un wat 't anners noch all gaff. 't was naar pläseerelk west, man 't harr ook 'n bietje möij maakt, un so gung 't denn up 't Letzt' mit all Mann hoch in de "Börs'", de dor stunn, wor nu 'n hochmodernen Supermarkt steiht. Vader sien Beer, Moder 'n Glas "Dunker"**) un de Kinner 'n "Suuswater***)".

*) Bodenkarussell, **) Dunkles Bier, ***) Brause.

Dat was sowiet ja all recht un good, man de lange Tied von Huus weg un dat Marktfiern un ook dat Drinken drück so bi lüttjen up 't Lävent: Een van de Wichter "muß" mal.

Nu mutt 'n weeten, dat to de Tied de Waterleitung in Nörden verleggt un in de "Börs" de "Sanitäre Anlagen" van "Laat man fallen off loopen" up de neeste Mod' umännert weern, mit Waterspölen un so, wat 't up 't Land do noch neet gaff.

Dat was ja nu heel wat bisünners! Dat Wicht vertelln denn ook dorvan so smakelk, dat 't man äben anhollen deh, un de annern mussen ook mal äben "na achtern", Mooder ook.

Dat köst' domals elkmal een Groschen, van wägen de "Amortisation". Un Vader muß de hergäven.

Man, wat 'n Wunner, mit eenmal was dat Pläseer neet uttokösten, dat muß nochmal un nochmal gahn. Bit dat Vader de Kopp der düll bi wurr. Do sä he van: "So, Herrschaften, hier is 'n Dahler, dor haalt jo an de Tresen man Groschens för, de worrn verpißt, un denn gah wi na Huus."

Un so is dat ook worrn.


Nabers Kater...

(Utklamüstert van Buur Ellerbroek ut Süderneeland)

as Antwoort up 'n Fraag' in d' "Landwirtschaftliche Vereinsblatt" för Ostfreesland van 'n 3. April 1930. Domals upschräven van Rudolf Folkerts, Mainhaf'.

Fraag 14:
Wenn Nabers Kater in de Vörjahrstied
singt Nacht för Nacht sien Minnelied,
un all de Katten hett dat freit un ehrt,
bloot ick bün niedig un mi hett dat stört,
un de oll Kater kummt so mennigfaken
un maakt mi niedig. Wat sall ick denn maken?

Antwoort:
Dat is een komplizeert' Geschicht:
De Kater hört vör 't Reichsgericht!
Wo hoch is sowat woll de Weert
van de Saak, de di so inkummdeert?
Wenn de Schaa de Weert neet averstiggt,
denn liggst derbi vör 't Reichsgericht.
Un denn is ook to averleggen:
Dürt so 'n Kater Nied erregen?

Van all' diss' Saaken dürst du nix vergäten,
up alle Fragen mußt Du Antwoort weeten.
Man - kannst Du 't denn vör 't Reichsgericht
neet dwingen, -
denn fang ook an, in de Nacht herumtosingen!


Tann' trecken

Vertellt van W. Kunkel

Lögenhaft to vertellen, man dat sall warraftig mal gebört wäsen.

Jannohm harr Kuuskelln, un wo! He harr all 'n Stück of wat Huusmiddels probeert, man 't wull un wull neet bätern: De Kuuskelln bleef. So bleef Jannohm denn nix anners aver, as dat he sück up de Padd na d' "Kuusklempner" (so sä man aver Land to 'n Kuusendokter) mook.

De Dokter versöch up verscheeden Art un Wies, de Kuus der uttokriegen, man he kreeg 't neet klar. De Schweet stunn hum vör de Kopp, man de Kuus satt so fast, 't was neet to löven. Do tomal full de Dokter wat in, wat hier woll helpen kunn: He haal sück van sien Fro 'n Stoppnadel un 'n echten fasten Twernsfa', un de bunn he so good as 't man gung um de Kuus to. Jannohm satt mit apen Beck dor un doch sück nix quaads. Mit 'n Wuppdi joog de Dokter de Stoppnadel in Jannohm sien Mors. De sprung vör Verfeern van d' Stohl hoch, - un de Kuus weer der ut. "Kiek", sä de Dokter, "dor heww wi hum" , un wies Jannohm de Kuus. "Jungeja" sä Jannohm, "goot, dat he drut is. Man ick harr sien nooit neet docht, dat de Wuddels so deep sitten..."

Anmerkung: Das vorstehende Vertellsel ist von Gerhard Baumfalk in den "Ostfriesischen Nachrichten" und später in "Vertellsels van Ibo" veröffentlicht worden (Beides Verlag A.H.F. Dunkmann, Aurich).


Rudolf Folkerts, Marienhafe

"Abelitz umsteigen"

Das war in jener Zeit, als das ostfriesische Städtchen Aurich noch Sitz des preußischen Regierungsbezirks Ostfriesland war und daher preußische Beamte aus Berlin auch dorthin versetzt wurden, um hier für eine gewisse Zeit Dienst zu tun. Preußen hatte aber darüberhinaus auch Vertretungen im Ausland, eine davon in Konstantinopel, dem heutigen Ankara, also weit weg von Aurich, in der Türkei.

Beamte wurden (und werden) gelegentlich mit unterschiedlichen Aufgaben an unterschiedlichen Plätzen betraut, damit müssen sie nun einmal rechnen. So kam für einen in Aurich tätigen Beamten eines Tages die Verfügung, daß er künftig in Konstantinopel Dienst zu tun habe. Die erforderlichen Papiere, darunter der Fahrausweis für die Eisenbahnfahrt, wurden gleich mit beigefügt. Dieser Ausweis enthielt - natürlich - als Bestimmungsort den Namen "Konstantinopel".

Der Beamte hatte nun von Aurich aus die Reise mit der "Bimmelbahn" angetreten, deren Strecke bis Georgsheil an der Landstraße entlang, dann aber durch freies Gelände nach Abelitz führte. Hier hielten die "Fernzüge" von damals, um die Fahrgäste aus Richtung Emden bezw. Norden-Norddeich aufzunehmen.

Unterwegs wurden stets die Fahrkarten durch Kontrollbeamte geprüft, die auch Ratschläge für die Fahrt gaben, z. B. wo umgestiegen werden mußte, auf welchem Bahnsteig der Anschlußzug halten würde und wo sich die Abteile für die verschiedenen Wagenklassen befanden. Von denen gab es damals noch vier: 1. Klasse, 2. Klasse, 3. Klasse und 4. Klasse; in letzterer gab es übrigens auch großräumige Abteile für "Reisende mit Traglasten".

Als nun der Kontrollbeamte den Fahrausweis des Reisenden nach Konstantinopel geprüft und für richtig befunden hatte, gab er ihn dem Beamten mit dem (zutreffenden) Hinweis zurück: "Nach Konstantinopel? In Abelitz umsteigen!"


Rudolf Folkerts, Marienhafe

"Abelitz umstiegen!"

Dat was to de Tied, as van de lüttje ostfreeske Stadt Auerk ut noch de prüß'ke Regeerns-Bezirk Ostfreesland regeert wurr un dorum prüß'ke Beamten ut Berlin ook dorhen versett't wurrn, umdat se hier för 'n Tied lang Densten dohn mussen. Prüßen was aberst butendem ook in 't Utland verträden, un een so 'n Verträden was in Konstantinopel, wat vandaag "Ankara" heet, also wiet weg van Auerk, in de Türkei.

Beamten wurrn (un worrn) off un an mit heel verscheeden Upgaaven an heel verscheeden Stä'en betroot, dormit mutten se nu mal räken. So kwamm denn för een Beamten ut Auerk eens Dags de Örder, dat he in de tokamen Tied in Konstantinopel Densten dohn muß. De dordör nödige Papiern un dorbi ook de Fahrkort för de Isenbahnfahrt wurrn glieks mit bileggt. Up disse Fahrkort was - versteiht sück - angäven, dat de Reis' na Konstantinopel gahn sull.

De Beamte harr sück nu von Auerk ut mit de "Bimmelbahn" up d' Reis maakt, de hör Gleisen hento Georgsheil an de Landstraat langs, man denn dör dat wiede free Land na Abelitz verleggt wassen. Hier hullen de "Fernzügen" van domals an, um de Reisenden ut Richtung Emden off ook Nörden-Noorddiek instiegen to laten.

Unnerwägens wurr'n de Fahrkorten alltied van Kontrollbeamten nakäken, de ook woll 'n gooden Ratschlag för de Wiederfahrt gaffen, so wor umstägen worrn muß, up welker Bahnsteig de Zug anhollen deh, mit de 't wiedergahn muß, un wor de Abteilen för de verscheeden Wagenklassen wassen. Dorvan gaff dat domals noch veer: 1. Klass, 2. Klass, 3. Klass un 4. Klass; in de letzte gaff dat ook noch groote Abteilen mit vööl Bott für "Reisende mit Traglasten."

As nu de Kontrollbeamte de Fahrkort van de Reisende na Konstantinopel nakäken un för recht befunnen harr, gaff he hum de mit de (richtige) Ratschlag torügg: "Na Konstantinopel? In Abelitz umstiegen!"


Rudolf Folkerts, Marienhafe

"Animalische Wärme"

Hinnerk harr 't naar in d' Krüz, kunn sück vör Pien haast neet rögen. 't hulp nix, he muß na d' Dokter hen, de sull hum wat verschriewen, wat ook helpen deh.

As he denn bi de Dokter in sien Spräkstuuv satt un sien Anliggen vörbrocht harr, do meen de Dokter: "Ja, dat kenn ick ook, dortägen helpen all Middels ut de Apthek' up de Düürt am meesten de Aptheker. Man ick hebb' dor 'n säker Middel funnen, dat helpt mi alltied wär up Kluten: Animalische Wärme."

"Animalische Wärme? Wat is dat denn?" Froog Hinnerk na.

"Tja, sä de Dokter, wenn ich dat Rieten in d' Krüz hebb, denn gah ick up Bedd, un mien Fro, de mutt sück denn heel dicht an mien Rügg' leggen un mi warmen."

"Un dat helpt?" froog Hinnerk.

"Ja," sä de Dokter, "dat probeern S' man mal, dat sall Hör ook woll helpen."

"Besten Dank, Herr Dokter," sä Hinnerk, namm sien Pool in de Hand un gung up de Dör an. Un denn dreih he sück nochmal um un sä van: "Een Frag' noch, Herr Dokter." "Man to, Hinnerk!" "Ja, Herr Dokter, wennehr paßt Hör Fro dat denn woll?"


Förderung intrecken

Oll Koopmann Janssen harr van een van sien Kunnen 'n heeln Bült Geld to kriegen, man 't wull neet "bottern", as 'n so seggt. Do gung he na 'n Winkelavkaat, dat de de Förderung intrecken sull. Un wieldat säker neet so licht weer un he de Förderung all meest in de Schöstein schräben harr, sä he hum to, dat de Hälft van de Förderung sien wäsen sull, sotoräken as Extrageld.

De namm dat ook an, man Janssen hör nix un kreeg nix. "Mußt mal achterto", sä he sück, mal nafragen, wo 't utsücht. Janssen also henn, truff de Winkelavkaat ook an un froog hum denn, wo wiet he mit de Saak denn woll weer. "Och", meen de Winkelavkaat, "de Budel is goot togang. Mien Hälft' hebb'k all..."


De "Loreley" up Platt

(Rudolf Folkerts, heel free na Heinrich Köllisch)

Ick weet neet, wat sall dat bedüden,
dat ick so gnadderich bün!
So 'n Quatschkram ut urolle Tieden,
de will mi neet ut 'n Sinn.
De Lücht, de is köhlig, 't worrt düster,
(gebört is dat domals an 'n Rhein)
in d' Lücht süggt 'n fluttern un fleegen
Fleddermüs, Uhlen un Kreih'n.

Hoch baben up so 'n Felsen - wat nüdlich! -
mit wieder nix an as 'n Hemd
sitt 'n Frominsch, so recht gemütlich,
un wat maakt se dor baben? Se kämmt!
Se kämmt sück mit 'n golden Kamme,
un singen deiht s' dorbi ook,
dat heet: Wat se nu eegentlich singen deiht,
dor worrt keen Minsch neet ut klook.

Un unnern up 'n Rhein kummt 'n Schipper
mit sien Kahn bi de Felsen langssiet.
As he nu hört baben dat Gebibber,
do kummt de Kerl rein ut de Tüt!
He süggt neet de Felsenriffe,
he kickt bloot na baben herup,
da mutt hum woll naar intresseeren:
Se sitt je nett baben sien Kopp!

Wenn de Schipper de Wellen verschlingen,
is neet to beduuren de Mann:
Wat geiht hum dat Kämmen un Singen
van dat Frominsch dor baben ook an!


Karl-Heinz Knoop (1944 "Toornsoldat" in Mainhaf')
De letzte beid' Versen hett Rudolf Folkerts anhangen.

De Seediek

Lang streckt in de Sünn sück de gröne Diek,
up een Siet dat Fastland, up anner Siet Schliek.
Aver 't Watt fleegen Vögels hen un her
un söken de Teek un de Waterpools dör,
se hemmen dat drock bi 'n groot Geschnater:
De Ebb'tied is kört, bold steiht hier wär Water.
Wor dat Watt nu glimmt in de tinkelnde Sünn,
dor kabbelt un bulgt dat mit 'n hennige Stünn,
un Bulg um Bulg treckt mit brusend Musik
denn stadig wär 'ran an de Foot van de Diek.

Is Unwär in Sicht smals bi vulle Maan,
kummt feller dat Water na d' Diek heran:
Noordwest, de störmt un huult un brullt,
un de See rumoort un schuumt un rullt.
In de Böen, dor grummelt dat un blitzt,
un de Gischt, de flüggt un bruust un spritzt,
un de Bulgen, de jagen mit Schwuppdiwupp
un stiegen hoch an de Diek herup
un pietschen hum mit gräsige Krach, -
man: Dat deiht hum nix, he hollt iisdern de Wach'.

De Diek, de geiht dat bold schlecht un bold goot,
he kennt mal Lägwater un denn ook wär Floot,
sücht 's winters, wo 'i Iis schufft aver 't Wat,
un sömmers dat Jungvolk, wo 't spöölt in dat Natt.
He süggt ook de Fiskers, de fahren wiet 'rut,
un Kinner, de grabbeln in de Prielen na Butt.
He sücht dat un hett doch an allens keen Last:
Up hum is Verlaat, he is stäwig un fast,
off Sünnschien is off treckt 'n Unwär herup,
de Diek maakt sück nix drut, he paßt stillweg up.

Un kummt in Gefahr mal de Diek dör de See,
denn sünt all de Helpers heel fell to Stä.
Un grippt ook oll Rasmus mit alle Macht an,
mit Störm un Hochwater un wat he noch kann:
De Diek, de is so licht neet to bräken,
an hum deh oll Rasmus sück faak all verräken!
Siet dusend Jahr woll hemmen de Freesen
bi mennigeen Störmfloot dat stadig bewäsen!
Un hett oll Rasmus för 'n mal ook woll wunnen,
he hett doch alltied dat wär unnerfunnen:

De Diek, de steiht iisdern, de Diek, de steiht fast,
wenn ook oll Rasmus dat heelneet paßt.
Die Diek mit sien stäwige gröne Band,
de lett dat Soltwater neet in 't Land,
de Diek, de steiht säker bi 't ruugste Wär
un gahnt Störmwind un Rasmus ook noch so tokähr.
Leev Gott mook dat Water, de Freesen de Diek,
un achter hum wurren de Freesen so riek,
se hemmenn een Woort, dat gellt noch un noch:
't heet alltied: "Ick dwing di Düwel doch!"


Radfahrers hemmen 't stuur -
vandaag, man ook all vör hunnert Jahr.

(Rudolf Folkerts)

Well vandaag aver de Straaten fahren deiht off ook bloot tokickt, wat dor los is, de höft sück heelneet groot to besinnen: He markt glieks, dat dat mit de Radfahrers so 'n Saak is. Woll sünt der mit de Tied 'n heel'n Rieg Radwägen anleggt, man dorvan gifft dat noch lang neet genug. Off dat nu an de Landstraaten is off up Sandwägen, off in de Dörpen off in d' Stadt, - de Radfahrers mutten sück averall inrichten un sallen alltied nagäven. Se hemmen dat naar stuur dormit, umdat se 't stadig mit Starkerdern to dohn hemmen, mit Mofas, Motorraden, Autos, Lastwagens, Treckers un wat 't anners noch all gifft. Tägen de kannst mit 't Fahrrad neet an, un dat is verdreetelk genug.

Ook bi uns in Ostfreesland is dat so. Dorbi worrt der doch seggt, dat de Kinner hier sotoräken mit 'n Fahrrad unner d' Mors up de Welt kamen. Mennig Kind sall je all radfahren können, wenn 't noch neet mal recht loopen kann.

De Verdreet, de de anner "Verkehrsteilnehmer" up Straaten un Wägen mit de Radfahrers hemmen, is neet bloot in uns Tied so, nä, ook för hunnert Jahr was dat neet vööl anners: Ook do wurr all düchtig up de Radfahrers schullen, un dat in de "goode olle Tied", wor 'n doch van dat Tempo van vandaag noch nix neet wuß (un je woll ook nix neet weeten kunn). Wat sück domals dahn hett, dat will ich hier vertellen.

Een Fahrrad was vör hunnert Jahr noch neet "Jan un Allemanns" Saak. So 'n Rad was je ook bitterdüür un för de meest Lü neet to bitahlen. Man dat gaff doch all welken, de 'n eegen Fahrrad harrn un dor ook mit fahren de'n: De een na d' Arbeit, de anner "dienstlich" un de darde rein privat. Een Örden, wor un wo mit 'n Fahrrad fahrn worrn dürs, gaff dat neet, weer ook woll neet nödig.

Man eens Dags hebben 'n paar Buren doch 'n Breef an dat "Amt" stüürt: Se verlangen, dat der doch 'n Örden in 't Wark sett worrn sull, na de de Radfahrers sück denn to richten harren. Un up de Straaten, so meenen de Buren, harrn de Radfahrers nix to söken, dor mooken se bloßig de Päär mall.

Nu weet 'n ja, dat 'n Behörde neet futt up Stä wat vörschriewen deiht, wenn der Klagen aver dit un dat kamen. Nä, dat mutt erst mal heel genau naförscht worrn, off dat, wat dor verlangt worrt, ook würtelk nödig is, un off dat neet doch so wieder gahn kann, as dat bit dorhen west is.

Dat weer vör hunnert Jahr ook neet anners, un so gung denn erst mal 'n Schrieben an de Landskandarms, dat se in hör Postenbezirken faststellen sullen, wovöl Fahrraden dat dor gaff, well diss neemodsch Dinger hören un worto de Lü hör denn bruuken de'en.

Wat dorbi 'rutkwamm, was dit:

In de heele Kreis Nörden (to de Tied noch sünner Krummhörn) harrn bloot söben (!) Lü 'n Fahrrad; dat wassen in Nörden twee Jungens, in Noorddiek een Koopmann un in Dornum een Koopmann, een Postbot' un twee Arbeiters.

Dat was 't all, un dorum mooken de Buren so 'n Pohee...

Bi so 'n "Riesenandrang" van Fahrraden up de Straaten was domals woll doch noch keen Örden för Radfahrers nödig, tominnst is neet bekannt, dat de Landrat een upsett't hett. Vandaag harr dat am Enn' wat anners loopen kunnt mit dat, wat domals de Buren verlangt hemmen: Nu gifft dat je averall Radwägen an de Straaten mit de dickste Verkähr, bloot noch lang neet genug, un heel un dall neet in d' Stadt un in grooter Dörpen. Man wat neet is, kann je noch worrn, meent 'n oll Seggwoort. Wacht wi 't off!


För tweeundartig Mark Spaß

(Rudolf Folkerts)

Hinnerk Hinnerks hett mi dat sülms vertellt, un denn sall 't je woll wahr wäsen. Wat sull he darum ook leegen?

Hinnerk sä, he harr dat sien nooit neet docht, dat he tweeundartig Mark för so 'n lüttjen Spaß bitahlen sull. Dorbi harr dat doch bloot Verkökelee wäsen sullt, domals, vör 'n Jahr off mennig, un denn ook noch midden in de Nacht...

Ick will dat so wiedervertellen, as ick dat van Hinnerk hört hebb, nix weglaaten un ook nix derbileegen.

Hinnerk was up Sülvern Hochtied nögt west bi Harm un Greetje. Sien Nahber Hannes, de ook nögt weer, harr hum anbaden, bi hum in 't Auto to stiegen, man Hinnerk sä van "Nä", he wull sien eegen Mann blieven. So sett' he sück denn up sien Fahrrad, denn kunn he ja wär um, wenn he wull, un he bruuk sück an nümms anners to hollen. Un wieldat he abslut "verkehrstüchtig" blieven wull, drunk he bi de Fier ook neet vööl, bloot so henn un werdenn mal 'n Doornkaat. Man tüschenin pröv he van all de verscheeden Äteree, de 't dor gaff.

So was Hinnerk woll vergnögt un blied, as sück dat bi 'n Sülvern Hochtied ook je woll hören deiht, man he bleef doch so good as nöchtern. Meen he. Denn wat sünt woll fieftein Doornkaats in fief Stünn? Nix, segg ick, un Hinnerk sä sück dat ook.

As Hinnerk meen, dat 't good west was, sett he sück wär fein up sien Fahrrad un paas mit Pläseer in de moije laue Nacht up Huus an.

Hannes was noch bläven. He harr Hinnerk woll up Umtuur mitnähmen wullt, man dat deh Hinnerk neet, he wull ja sien eegen Mann blieven.

Un dat die för Hinnerk 'n Pläseer, so na Huus to fahren, so heel alleen up de schiere Straat. Nix keen Tägenverkähr, keen Auto. keen Moped, keen Pärd un Wagen un wat 't anners so gifft.

As Hinnerk 'n Enn' henn was, hör he,noch heel van fern, van achtern 'n Auto kamen. "Dat is säker Hannes", doch he bi sück, un de wull he nu 'n bietje vannarr bruuken.

Mit dat he 't docht harr, deh he 't ook all: Ut ehmer Pläseer un Malligkeit fohr he up de Straat herum, as wenn he een weg harr. Mal was he up de linker Siet, mal schwaij he na d' rechter Kant, mal was he stuuv an d' Sömmerweg, mal haast an 'n Straatenboom. Denn satt he pielliek up sien Sadel, denn lagg he mit 'n mal mit sien Bost up de Lenkstang, un denn hung he heel scheef up disse off up de anner Siet. Alltied sagg 't ut, as was he nett vör 't Umkippen. Well Hinnerk so sagg, de muß meenen, he was nettso duhn as man wat, un nix neet mähr "verkehrstüchtig".

De Lü in dat Auto, de kreegen Hinnerk glieks in d' Luur. Se bleeven moij achter hum, bit dat he mit 'n gooden Dreih van d' Straat off dör de pudelsandige Sömmerweg suus un an d' Schlootskant to liggen kwamm. Do stunn dat Auto ook all tägen hum, man de d'r ut

kwamm, dat was keen Hannes, nä, dat wassen de "Witte Muusen", as 'n der woll seggt. Un dat was Hinnerk sien Pech.

Jungedi, wat hett Hinnerk sück verfährt as he de Uniförms sagg! Sotomal was he nöchtern as 'n Stint, meen he tominst. Man dat kunn he sien "Fründen un Helpers" neet verklaaren, dat he bloot sien Fründ Hannes harr vannarrbruken wullt, un dat he de Duhnigkeit mähr off minner markeert harr. Nä, de Polizeilü harrn de Sülvern-Hochtieds-Schnapsen noch ggod ruuken kunnt, un se meenen, Nöchternheit was heel wat anners as de Tostand, in de Hinnerk was. Hinnerk kunn bidden un bädeln, 't hulp all nix: He muß sien Rad stahn laaten, mit in 't Polizeiauto stiegen un midden in de Nacht noch 'n Alkoholtest mit all, wat dor drum un dran hangen deiht, aver sück ergahn laaten.

Sien Ollske, so sä Hinnerk mi anner Dag, harr hum noch sien nooit neet so lüttjet na Huus kamen sehn as ditmal. Dat will ick ook woll löven, kumm Du mal na Huus na so 'n polizeilichen Alkoholtestprobe, wullt Di vernöchtern!

Wovööl off wominn Promille Hinnerk hatt harr, dat is he neet gewahr worrn. Man na 'n paar Daag kwamm 'n dicken Breef mit 'n Räken: Tweeundartig Mark sull Hinnerk för de "Bemühungen" bitahlen, de he sück dör sien "Spaß" inbrockt harr. Tweeundartig Mark! Dor kunnst Di 'n Stück off mennig mähr Doornkaats för koopen, as Hinnerk intus hatt harr. Wat 'n Wunner, dat Hinnerk sück doraver uprägt hett. Wo kunn he ook weeten, dat de eegen Dummheit so düür bestraft worrn kunn.

In all de Uprägen aver de tweeundartig Mark is Hinnerk denn - to d' Bett ut fallen un darvan upwaakt: 't was all bloot dröhmt west, man naar "realistisch".

Wat was Hinnerk blied, dat 't bloot 'n Dröhm west was! Ick lööv wiß, he fangt säker neet wär an to schwajen, mag de Straat noch so schier wäsen mit noch so minn Verkähr un Hinnerk noch so nöchtern. Un wenn he mal ut Versehns so recht dertüschen raaken sull,denn versuppt he ehrder noch tweeundartig Mark extra un lett sück achteran van 'n Taxi na Huus henn brengen.

Un butendem: Up Sülvern Hochtied geiht Hinnerk alltied tosamen mit sien Greetje, dat gifft dat heelneet anners; muß nett wäsen in 'n Dröhm...


Rudolf Folkerts, Marienhafe

Tant Greetje kriggt 'n Waskmeskin

Tant Greetje wahnt heel baben up 't Moor, wiet weg van uns un van de Hauptstraaten, un 'n Stünn off mennig is 't to Foot to loopen na d' Stadt. Wenn se dor abslut mal hen mutt, sücht se to, dat se de Autobus to faaten kriggt; de hollt 'n dreeviddel Stünn to Foot van hör Huus weg dor, wor noch 'n Stück off wat anner Moorkaten stahnt un wat mähr Lü wahnen. Dreeviddel Stünn mutt Tant Greetje denn aberst ook noch fahren, mal wat mackelk, wenn de Bus neet allto vull is, un ook mal neet so mackelk, wenn he gerammelt vull is, un dat is he meesttieds. Wat 'n Wunner, dat Tant Greetje neet heel faak na de Stadt hen kummt.

Tant' Greetje will nettsogood as annern mal wat van dat neemodsche Kram sehn un ook woll hemmen, wenn 't eets geiht. Nu, so baldadig schlimm is dat ja neet, vandaag kannst je all' van de groote Versandgeschäften kriegen. Bestellen kannst man so na de feine dicke Billerbooken, de de arme Breefdragers all Nös' lang dör de heele Gägend schläpen mutten, haast Huus bis Huus, un van elk Sort wat.

Tant Greetje harr sück nu in d' Kopp sett't, dat se 'n Waskmeskin hemmen wull. So een harr se annerletzdens bi Stina sehn, un dat was doch ook so recht wat för hör. Un denn was de je heel licht to kriegen: Hör Kerl was upstünns in Verdenst bi de Törfbrikettmeskin, brock all Wäk Geld na Huus, neet jünst vööl, man doch mähr as 't bi d' Stempeln gaff. De "Anzahlung" van tein Perzent harr se na un vör binanner spart un denn de Bestellschien henstürt. Nu muß de Meskin alker Dag anlävert worrn, säker mit de Bahnspedition.

Dor achtern up 't Moor, wor sück Has' un Voß noch vandaag "Good Nacht" seggen dohn, kummt de Bahnspeditör man eenmal in d' Wäk hen. Dat Goodje, wat in de Stadt, wor de Isenbahn to Enn' is, ankummt, packt he up sien Lastauto, un denn fahrt he bi de Lü rund. Meesttieds is sien Auto man half vull, un de Paketen mutten mennigmal na Huusen henn, de kilometerwiet vannanner weg stahn. De Fahrer schnappt süvk denn smals 'n fixen Fent, de hum seggt, wor de Lü wahnen un wo he der am besten langs kummt. So worrt he vööl feller klar, un de Fent is blied, dat he heel umsünst Auto fahrn un noch 'n Mark dorbi verdeenen kann.

Verläden Wäk weer dat Lastauto wär unnerwägens. De lüttje Jann, knapp tein Jahr old, man wies as man een, satt tägen de Fahrer un sä hum de Padd. 'n Stück off mennig Paketen wassen so all an de rechte Stä brocht, nu was der bloot noch een: De Waskmeskin för Tant Greetje.

"Du, Unkel," sä de Fent, "Du wullt doch woll de Meskin neet na de Lü dor henbrengen? De hemmen doch keen Geld! Dat bietje, wat de Kerl verdeent, mutten 's noch für oll Schülden verbruuken. Dat laat man leewer na!" Man de Fahrer meen, dor kunn he neet na gahn, he muß der hen. "Man ick gah neet to d' Auto ut", sä de Fent, ick blief sitten.

Na 'n Enn Wägs stunn dat Auto bi Tant Greetje's Huus. "Ja, dat was woll recht, he sull de Meskin man offladen, se harr de bestellt un se verwacht hum all heel nödig, se harr nett vandaag de Waschkeree togang, dat kwamm best ut.

De Fahrer knoij de schware Kist' denn ook van d' Wagen 'runner un stell hum in de Gang, glieks bi de Dör. De Kinner wullen all futt up Stä mit Knieptang un Bräkisder aver de Verpackung herfallen, man dor wurr erstmal nix van, de Fahrer wull erst dat Frachtgeld bören, fieftein Mark un 'n paar Groschen. Tant Greetje krabb dat denn mit nauer Not binanner, up 't Letzt mit half Groschens un Pennings, un denn kunn 't losgahn.

Un wo dat losgung! Dat was man so 'n Wuppdi, do weer de Waskmeskin utpuult un stunn nu dor, parat, to bewiesen, wat se kunn. Hier un dor weer woll bi 't Utpacken 'n Stückje Emalje offsprungen, man dat deh hum wieder nix. Strom was ook nett neet ofsperrt as anners faaktieds, dor kunn 't neet an hangen blieven.

Tant Greetje kunn der heelneet tägen kieken, so fell harrn de Kinner de oll holten Waschkbalje all anschläpt brocht, un mit 'n Jupphei de Waschk in de Meskin kippt. Waschk un Seepwater, de Waterschepper un dat Backje mit Gröön Seep, - allmitnanner kwamm dat in de Trummel, dat was 'n Pläseer, un de Fahrer schmüster sück een.

Tant Greetje söch na de Garantie-Schien un all de anner Papiern, man de muß se unner ut de Trummel fisken, de weern glieks mit inweekt tüschen Hemden un Büxens un anner Plünnen. De Stäker van de Meskin stook Tant Greetje sülms in de Stäkdös, so recht mit Stolt. Un denn wurr de Meskin anstellt, nettso, as Tant Greetje dat bi Stina mit ankäken harr. Jungedi, was die dat 'n Fest, as de Meskin an't ruttern fung! Dat klöter woll düchtig, man dat was neet so schlimm: Hauptsaak, de Trummel dreih sück, de Wask suus hen un her, un Tant Greetje höf bloot noch tokieken.

Tant' Greetje in hör Bliedskup söch fell noch na 'n Buddel un goot sück un de Fahrer een in: De kunn der woll up stahn! De Fahrer doch, he wull nu man wär torügg fahrn, he harr sien Böskupp je dahn.

In d' Auto satt de lüttje Fent noch to wachten, un he froog de Fahrer ook glieks, off Tant Greetje denn bitahlt harr. "Ja, wat meenst Du denn?" meen de Fahrer, "anners harr ick de Meskin je neet hierlaaten kunnt." - "Dor hest aberst Glück hatt", meen de Fent heel dröög. "Denn maak man, dat Du wegkummst, anners willn s' dat Geld noch torügg hemmen." - "Wo dat denn, meen de Fahrer, kennst Du denn de Lü so genau?" - "Ja, un off ook", sä de Fent, dat is ja mien Tant', man mit de verkähren wi neet, dor will mien Mama nix van weeten. Un Du sallt sehn un biläven, de Meskin is binnen dree Daag stücken!" -

Nu, wat sall ick noch vööl vertellen: De Fent hett warreinstig recht hatt, keen dree Daag hett de Meskin funkschoneert. De "Behandlung" bi Tant Greetje mutt doch woll neet so recht na de Gebruksanwiesen wasket hemmen, de in de Meskin lägen harr. Off se hett der tovööl mit anstellt, un dat hollt denn je keen Schwien vull, as 'n so seggt.

De Versandfirma hett buten de Anzahlung un de Frachtkösten keen Geld krägen, denn wor nix is, kannst ook vandaag noch nix haalen. De Meskin wurr wär offhaalt, un Tant Greetje mutt wär in hör Tubb' waschken, as vördem ook. Un dat sall ook woll so blieben.


Rudolf Folkerts, Marienhafe

Opa in Hambörg

Opa was Mester west, man van 1917 off an was he in de "Ruhestand". 1925 besöch he mal sien Süster, de in Hambörg wahnen deh. 't versteiht sück woll van sülms, dat hum de heele Stadt wiest wurr un dat he dorbi ook in de "Hagenbeck'sche Tierpark" un in de Zirkus, de de glieke Nam' hett, föhrt wurr, all' beid all domals in de heele Welt berühmte Unnernähmens.

In de Zirkus Hagenbeck wassen - nettso as in Dresden bi "Sarrasani" un in München bi "Krone", alltied de beste Artistengruppen ut de wiede Welt to Gast.

To de heel bisünner Attraktionen hörde domals nettso as vandaag dat Upträden van de Akrobaten, de hoch baben in de Zirkuskuppel up 'n dünn' Drahtseil hör Künststücken wiesen, wor een de Ahm bi wegblifft, faaktied sogar sünner Nett un dübbelte Böhn. Un so, as dat düchtig an de Nerven kiddeln deiht, so verhollen sück ook de Tokiekers: 't is denn besünners still, keen Woort, noch so liesam, is to hören in de wiede Rund van de Platzen för hör. Man kunn säker de berühmte Stäknadel - am Enn sogar in de Sand van de Manege - fallen hören, wenn 'n neet heel angespannt dat ankieken deh, wat de Artisten dor in de luftige Höcht' anstellen dohnt. Wenn 't denn all good utloopen is, denn worrt der in de Hannen klappt, dat 't klingt, as wenn 't grummeln deiht, un dat is denn de Dank un de Lohn för de Artisten.

Dat Upträden van de Artisten sull losgahn, de Zirkuskapell harr all uphollen mit 't Spöölen, nett de lüttje Trummel leet upklingen, dat 't nu up dat Allermoijste in 't Programm togung. Dat Uprägen in dat Binnerste van de Tokiekers, so seeg dat ut, was to spören, ja, meest to griepen. Dat koll' Kribbeln gung woll mennigeen aver de Puckel: Elk un een haap doch still un bang vör sück hen, dat de Artisten hör Trick mitloopen, dat hör Upträden, so vull van Gefahr dat ook wäsen mugg, sünner de lüttjeste Tägenstötten offloopen mugg un dat se allmitnanner mit heel' Knaken wär up de Grund van de Maneg' torüggkamen kunnen.

Heel still, kunnst keen Ahmhalen hören, was dat in de Maneg'. Elk un een was vull van Spannung.

In disse Oogenblick klung de warnende Stimm' van Opa dör d' Maneg': "Laaaat dat!" - - -

Nu, de Artisten hemmen sück dör dat goodgemeente Warnen in hör Wark neet stören laaten, un 't is ook nix passeert. Man dat Roopen "Laaaat dat!" klung noch lang' Tied in dat Vertellen aver de Besök bi de Zirkus Hagenbeck in Hambörg na.


Rudolf Folkerts, Marienhafe

Geeske's Alkoholtest

(Off ook: Worto 'n Schlödellock all' goot is.)

'n lüttje Vörbemarken:

Dat nafolgende Vertellsel hett sück vör 'n paarmal tein Jahr so todragen, as he hier upschräwen worrn is. 't is also neet utfunnen, as 'n villicht meenen kunn.

So 'n Schlödellock hett 't in sück, Hinnerk Nösdrüppel kann dat betügen! He hett der allerhand mit belävt. Neet alleen un neet bi anner Lü, nä, ook to Huus un mit sien Geeske. Un dat was so:

In 'n lüttjen Gemeent up 't Land, wiet weg van de Stadt, gaff dat 'n "Genossenschaftsbank", de, as sück dat hören deiht, 'n Vörstand un 'n Upsichtsrat harr.

As een Stä in de Upsichtsrat free woorn was, proot de Rendant een van sien Kunden an:

"Hinnerk", - man kenn sück un proot sück mit dat vertroote "Du" an - "Hinnerk, Du hest neet bloot 'n Konto mit 'n gooden Bestand bi uns un hest noch sien nooit neet in de roode Tallen west, nä, Du hest ook 'n moij Eegendoom sünner Schülden, un Du kennst butendem all uns Kunnen heel genau; wo weer dat, harrst Du neet Lüst, de freeworrn Stä in de Upsichtsrat to avernähmen?" - "Lüst harr ick woll," sä Hinnerk, "man erst mutt ick mien Geeske fragen, wat de dorto seggen deiht."

Geeske harr der nix tägen, un so kwamm Hinnerk in de Upsichtsrat van de lüttje Bank. Wat allerdings Hinnerk un ook Geeske neet wussen, was, dat to 'n ersten de Upsichtsratssitzungen neet in de Bank, nä, in dat Extrastuuvke van Jakob Krull sien Weertskup "To de fixe Jäger" offhollen wurrn, wor annern denn neet 'rin dürssen, van wägen dat "Bankgeheimnis", un to 'n tweeden, dat dat, wat dorbi drunken wurr, to Lasten van de Bank gung.

Bi sückse Sitzungen gifft dat up Kösten van de Bank genug to drinken: Beer un Klaren, Rum mit un sünner Bunk, 'n Grog, so recht "nördlich", un wat weet ick anners noch all.

To Huus kreeg Hinnerk woll sien "Elführtje", man he muß meesttieds "up een Been stahn", umdat Geeske good uppassen deh, dat he neet frävel wurr. Wat 'n Wunner, dat Hinnerk bi disse Sitzungen wat mähr tolangen deh, un dat bleef denn je ook neet sünner "Wirkung". Denn wenn 't wat umsünst gifft, worrt der meesttieds wat mähr tolangt, as wenn man 't bitahlen mutt, wat je minschelk abs'lut to verstahn is. So was dat ook neet to verwunnern, dat Hinnerk van de Upsichtsratssitzungen faker mal mit 'n - versichtig seggt - lichten Schlagsiet na Huus kwamm. Unnerwägens harr he 't denn smals ook heel stuur, up de lieke Padd na Huus ook liekut to loopen: He bruuk de heele Bredd' van d' Weg, un off un an muß he sück tüschenin ook mal an 'n Tuunpaal off an 'n Boom äben fasthollen.

Man dat gefull Geeske nu heel un dall neet, dat Hinnerk mit so 'n mähr off minner lichten "Dunas" na Huus hen kwamm. Dat hett se hum mennigmal seggt, un se hett hum wahrschaut, he sull dat Drinken bi de Sitzungen minniseeren. Un so verweet se hum eens Dags, dat se hum, wenn he nochmal mit so 'n "Schööt dör de Flögels" na Huus to kamen sull, wiesen würr, wo de Hark in d' Stähl stunn, un hum neet in d' Schlaapstuuv rinlaaten würr, denn mit 'n besapen Kerl wull se dat Bett neet deelen.

Hinnerk hett denn je ook toseggt, dat he sück bätern un neet mähr sovööl drinken wull. Man seggen un dohn is nu mal neet datsülvige, un so kwamm dat, as dat kamen muß. Hinnerk harr Geeske hör Wahrschau'n heelneet so ernst nahmen un doch mähr drunken as för hum good weer. Van de nächste Upsichtsratssitzung kwamm he dorum wär mit 'n gooden Schwips na Huus, un de wull he - wat to verstahn is - in sien wennt' Bedd utschlaapen. Man sien Geeske harr de Schlaapkamerdör offschlaten un de Schlödel van binnen sitten laaten, so dat ook mit 'n Naschlödel nix to willen was.

Hinnerk hett bidd't un bädelt: "Ick hebb ja man een Glas Beer un een Klaren drunken", sä he, un he was darum doch so good as nöch- tern. Man Geeske leet sück bloot sowiet betürssen, dat se de Schlödel offtrecken un Hinnerk upfördern deh, dör dat Schlödellock to pusten, umdat se an sien Ahm faststellen kunn, wo nöchtern he denn warraftig was.

As Gerd disse Upfördern nakamen was, klung van binnen Geeske hör Stimm: "Oh ha, oh ha! Wenn ick an dat, wat Du dor dör dat Schlödellock pust't hest, 'n brannend Rietstick anhollen harr, denn was uns Huus futt up Stä in de Lücht flagen. Nä, seeg to, wor Du bliffst. Legg Di mientwägen in d' Köken up 'n paar Stohlküssens up de Footdääl off in d' Stall up 'n Arm vull Stroh, man in d' Bedd' bi mi kummst Du neet."

All bidden un bädeln hulp nix, Gerd kwamm neet in 't Bedd', nä, he muß sück för 't Nachtlager up Stohlküssens off up Stroh entscheeden. Up 't Letzt hett he sück för Stroh entschett', dat segg hum denn doch woll mähr to as Küssens up de harte Footdääl.

As he an de anner Mörgen upwaaken deh, noch rein wat trüselig un man half utschlaapen, wuß he neet recht, wor he was. He wreew he sück de Oogen, keek tranig um sück to, un denn sä he mitmal van: "Dat hebb ick ja heelneet wußt, Geeske, dat Du so 'n moij rosaklörten Nachthemd hest, mit twee Rieg Knoopkes dran. Hest Di woll letzt' in 't Utverkoop köfft, wa?" Man Geeske sä nix, kunn se ook neet, se lagg je in d' Schlaapkamer in hör Bedd, , man he in d' Stall bi d' Mutt.

Dat sull hum neet noch 'n tweet' Mal passeern, namm he sück fast vör. As denn de nächste Sitzung weer, hett he de Weertsmann unner veer Oogen, so van Mann to Mann, vertellt, wo hum 't gahn was. Un he froog, off he neet wat wuß, dat sien Ahm neet mähr na Beer un Klaren ruken deh. Nu, de Weertsmann kunn Gerd's Sörgen verstahn un wuß ook good Rat: He harr in d' Keller noch 'n feinen Harzer Kees, de weer good dörriept un all 'n bäten loopig. Wenn he de upäten harr, denn kunn sien Geeske geranteerd nix mähr van Beer un Schnaps ruuken.

Gerd was tofrä un drunk van alls, so, as he 't wennt was. Ehr dat he sück up Padd na Huus maken deh, hett he noch de Kees upäten, de de Wertsmann humn anbaaden harr. Nu kumm hum je nix mähr passeern, meen he.

Meen he. Man to Huus harr Geeske, versteiht sück, de Schlaapstuuv offschlaten un de Schlödel van binnen sitten laten. "To, Geeske," sä Hinnerk, "laat mi doch 'rin. Ick hebb' bloot een Glas Beer un een Klaren drunken un bün so good as nöchtern."

Geeske leet sück darup aberst neet in un reep hum to: "Erst puusten, denn mark ick ja, wo nöchtern Du büst!".

Gerd hett denn ook dör 't Schlödellock pust't.

Man wo reageer Geeske? Se reep hum to: "Neet bedreegen! Umdreihn!"


Rudolf Folkerts, Marienhafe

Hinnerk maakt 'n "Angebot"

Hinnerk Nösdrüppel was an un för sück 'n heel soliden Kerl, man wenn he dermanken raken deh, - denn harr 't Art!

So was dat ook ditmal, as he in Jakob Krull sien Weertshuus "To de fixe Jager" 'n gooden drup maakt harr. Bit an de Baverkant van sien Unnerlipp harr he sück mit Beer un Schnaps vulloopen laaten un was darbi ook good in Stimmung kamen. Nu wull he aberst na Huus.

De Padd binnendör, so dwars awer 't Moor, de kenn he best. Hier kwamm he je faaker mal langs, to Foot un ook mit 't Rad, un bi Dag nettsogood as off un an ook bi Nacht. Man denn was he dörgahnsweg nöchtern, - man nu harr he 'n gooden weg.

"Oh, wie - hick - is dat - hick - schöön, oh, wie - hick - wie is das - hick - schön" sung Hinnerk in sien Malligkeit so vör sück hen. Dat was di ook 'n moijen lauen Sömmernacht! De Maan schien off un an dör de Wulken, un so kunn Hinnerk de schmall Padd tüschen Buschen un Boomkes stadig mal wär sehn.

"Sowas hat - hick - man lange nicht - hick - gesehn" sung Hinnerk wieder in de Nacht herin. He schwaij mähr as he leep, un he murk dorbi heelneet, dat de Maan minner un minner dör de Wulken keek, de sück dor baben schwarter und schwarter tosamentrucken un dat sück so sachtjes 'n Gewitter tosamenbro'n deh. Tomal zuck de erste Blitz up. "Hech", sä Hinnerk, "wat was dat denn?" Man he gung un sung wieder sien "... lange nicht gesehn - hick - so schöön - hick - so schööön!" Rummbummderumm - Bummberummbummbumm - bum - bum - bum - rumbum -, so gung dat unverwachts.

"Dat hebb ick aberst neet west," sä Hinnerk. Un denn kwamm he der doch achter, wat los weer: Gewitter! Dat fähl hum ook noch! "Nu aberst futt maken," sä he an sück sülms, "wenn ick Glück hebb', kam ick noch nett dröög na Huus."

Do kwamm der Wind up, de Wulken wurrn all düsterder un dichter, Hinnerk kunn haast keen Hand mähr vör d' Oogen sehn un vööl minner noch de Padd. "Wenn ick man erst de Heidjerweg to faaten hebb," meen Hinnerk, "man vörher mutt ick je noch aver de Toggschloot, de Till' sall ick sachs raaken. Leev' Gott, laat 't doch nochmal blitzen, dat ick sehn kann, wor 'k langs mutt!" Man 't kwamm keen Blitz.

Hinnerk strumpel in de Düsternis 'n mal of mennig aver Heidkruut un Wuddelwark, kwamm ook mal to liggen, man he rappel sück elker Mal fell wär up. Besärt hett he sück dorbi neet: Kinner un Duhnen, so worrt der seggt, hemmen Schutzengels.

Van de Padd was Hinnerk offkamen, un nu stunn he mit 'n Mal vör de Toggschloot. Bloot de anner Kant, de kunn he neet sehn, so düster was dat worrn, un de Till', de harr he ook neet funnnen. "Leev Gott, noch 'n Blitz!" sä Hinnerk: He legg sück up 't Bäden. Un warraftig, dat blitz' nochmal wär, 't was haast daghell, un Hinnerk kunn wär 'n bietje sehn, vör allent de anner Schlootskant'.

Man de anner Schlootskant' was 'n heel'n Enn' weg, denn Toggschlooten sünd breet. Un: Disse Toggschloot harr ook noch düchtig Water. Hinnerk krabb' sück an de Kopp: Wat nu? Na de Till bruuk he neet söken, dat harr säker keen Sinn mähr. Off he woll aver de anner Togg springen kunn?

Dat fung all liesam an to rägen, man natt worrn wull Hinnerk doch leever neet. "Ick versöök 't nochmal mit Bäden", sä Hinnerk an sück sülms, "hett 't äben hulpen, kann 't ook nochmal helpen"

Un denn doch he an sien Dunas. "Ick maak 'n Angebot", sä Hinnerk sück, "dat helpt säker noch wat mit:"

"Leev Gott, help mi 'raver! Laat 't nochmal, un ditmal wat langer, blitzen un giff mi sovööl Fahrt, dat ick aver de Togg 'raver kam un der neet infallen doh. Deihst Du dat, denn hör ick up mit Suupen, denn is dat vandaag mien letzte Seiras west. Un noch wat: Sovööl Geld, as de mi vandaag köst't hett, sovööl Geld doh ick Sönndag in d' Kark in de Klingelpüt, wenn Du mi helpen deihst. Amen."

Heel versichtig gung Hinnerk 'n paar Trä rüggels, dat he 'n gooden Anloop nähmen kunn, um aver de Togg to springen. Un denn blitz' dat warraftig nochmal heel düchtig up. Hinnerk leep los, sprung weg - un kwamm ook na d' anner Kant' hen. Woll neet so, as he dat wullt harr, babenan, nä, he bleef an de moorige Kant' hangen un hull sück dor an'n Sood' fast. Man he harr keen Foot natt krägen.

Vör ehmer Bliedskup fung Hinnerk an to lachen: "Junge, Junge," sä he, "dat harr 'k heelneet docht, dat ick noch so goot springen kunn." Un denn sä he van: "Leev Gott, Du süchst, ick bün doch noch wat manns, ick hebb 't heel allennig schafft un Du hest mi heelneet helpen bruukt! Dor kann naast in Huus 'n gooden up stahn. Un dat mit dat Suupen un de Klingelpüt, dat nähm ick torügg."

Hinnerk harr 't noch man nett seggt, do gaff de Sood, an de he sück fasthollen deh, ook all na, he glipp de natte moorige Schlootskant' andahl un stunn - schwuppdiwupp - bi an d' Mors in 't Water. Mersnatt was he aver 't heele Lävent, denn to glieker Tied kwamm de Gewitterschuur bi Emmers vull van baben.

Do mook Hinnerk denn doch 'n heel dumm' Gesicht, un he sä van: "Leev Gott, Du kannst aberst ook heelkeen Spaß verdragen. So harr ick dat doch heelneet meent. Man wacht' man, vandaag hest Du mi anfleit't, ick fleit Di ook mal an, heel wiß!"

Man: 'n "Angebot" sall he woll so licht neet wär maken.


Rudolf Folkerts, Marienhafe

Hinnerk un Geeske up 't Markt

Markt is alltied wat moijs, off dat nu Auerker Jungsvolksmarkt, Nörder Pingstermarkt off Mainhafer Markt - un wo s' all heeten - is. Moij is 't up 'n Markt, moijer as up 'n Teltfest, wat je ook heel moij wäsen kann.

Hinnerk un sien Geeske wassen mal up d' Nörder Pingstermarkt. Se leeten sück van dat Volk dör de heele Budenstadt drieven, eenfach man so. Dat gung der düchtig her, un dorbi was ook 'n heeln Bült Drängeree togang: Kunnst haast neet hen, wor Du wullt, mußt Di man eenfach drieven laaten.

Un, Jungedi, wat gaff dat all to kieken! Van "Billig Jakob" hento düüre Kleer, van Mallmöhlen hento "Weltraumschaukel", van Plöttjes hento Künstlers, ja, sogar de "Dame ohne Unterleib" was kamen. Man dor wull Geeske nix van weeten, de dürs Hinnerk sück neet ankieken, wenn he dat ook säker heel gern wullt harr.

So keek Hinnerk sück dat an, wat der anners noch so aver 't Markt schoof. Un as he dor denn so 'n jung Wicht sagg, so recht goot wussen un rein vullbostig, do drück' he sück heel nah an dat Wicht ran. Haast to 'n anfaaten, so dicht gung he ran. Man he deh dat neet.

Mit 'n mal dreih sück dat Wicht na hum um un bölk hum an: "Se unverschaamte Kerl, Se! Mi unner de Bosten to kiddeln, dat laat ick mi van Hör noch lang neet gefallen, Se, Se..." Wieder kwamm se neet, man se gaff Hinnerk een an d' Schnuut, dat 't man so ballern deh.

Hinnerk verfähr' sück neet minn, denn mit sowat harr he je heel un dall neet räkent. Un an sien Geeske sä he van: "Wat was dat denn? Wo kummt dat Wicht dorto, mi midden up de Markt un vör all' Lü een in 't Gesicht to hauen? Ick hebb hör doch heelnix dahn un hör erst recht neet unner de Bosten kiddelt!"

Geeske lach' sück een: "Nä," sä se, "Du hest bloot dien Oogen up de Bosten van dat Wicht hatt. Man, dat Du 't weets't: Anner Frolü Bosten gahnt Di heelnix an! Un: Kiddelt hebb ick hör."


Rudolf Folkerts, Marienhafe

Hinnerk un dat Raseerwater

Hinnerk harr 't naar in d' Hals. He muß stadig hoosten un schnuuven, sien Nös' leep egalweg un de Oogen tranen stillto. 't was heel miß mit hum, un he muß na d' Dokter hen.

De Dokter kenn Hinnerk siet Jahrenden, he harr hum all "haalt", as der woll seggt worrt. As he Hinnerk unnersöcht harr, sä he van, dat 't säker dat Beste weer, wenn Hinnerk sück neet dat düüre Kram ut de Apthek' haalen, deh. Nä, so as de Dokter dat sagg, sull he sück man leewer an 'n oll Huusmiddel hollen un off un an mal 'n gooden "nördlichen" Grog drinken.

"Och, Herr Dokter," sä Hinnerk, "Dat mit 'n Grog is neet so licht. Se kennen ja mien Geeske, de will van Alkohol nix weeten, un Grog worrt je mit Rum anmaakt, un Rum is je ook Alkohol. Nä, wenn Geeske ook man 'n Buddel Rum in Huus süggt, denn worrt se rein vergrellt un maakt 'n Moordsspektakel."

De Dokter lach'sück een vör sück hen, he kenn' Geeske ook heel good. Man denn kneep he tomal sien Oogen to un sä an Hinnerk: "Man, mien leev' Hinnerk, dor mutt Ji up Draht wäsen! So 'n lüttjen Buddel Rum, so 'n "Flachmann", de kann 'n je woll so verstäken, dat Geeske hum neet in 't Vermick kriggt. Un heet Water gifft dat je genug in d' Köken, denn segg' Ji eenfach, Ji willn Jo raseern." Dat lücht' Hinnerk good in, un he gung rein blied up Huus an.

Na 'n Dag off wat kwamm de Dokter wär bi Hinnerk un Geeske langs, as Geeske nett an 't fensterputzen was. "Kiek an, kiek an," sä de Dokter, "nu sücht 'n doch, dat 't Vörjahr worrt! Wo geiht 't denn so? Un wat maakt Hinnerk sien Verkolleree?"

"Och," sä Geeske, "mi geiht dat sowiet heel good, ick kann neet klagen. Un mit mien Hinnerk is 't ook 'n heeln Bült bäter. Man he is in de letzte Tied wat aarig: He kann sotomal sien Arbeit Arbeit wäsen laaten, geiht in Huus un raseert sück, faaktieds 'n paarmal up Dag. Dor stimmt doch wat neet?"


Rudolf Folkerts, Marienhafe

Hinnerk un de junge Fro

Jungedi, wat was Hinnerk Nösdrüppel in 't Suusen! Rein ut Rand un Band was he, sprung, nett as so 'n Kuhlerhahn um sien Puterdamen, in de Köken herum un danz um Disk un Stohlen, dat de Footdääl bävern deh un de Kökenschapp an 't wackeln un dat Plöttjegoot dorin an 't klötern fung.

Man dat was di ook wat: Hinnerk harr doch wiß un warraftig söbenhunnertsöbenunzöbentig Mark un söbenundzöbentig Penning in de söbener Toto wunnen, un de harr hum de Postbaat' nettakkrat up de Tafel tellt. Dat was Geld, wor he woll so 'n Spierke up haapt, man doch neet so recht mit räkent harr. Un nu lagg dat Geld dor, kunnst ankieken un anfaaten, was nix keen Kökelee bi.

Hinnerk harr sotomal Geld, dat kunn he nu up d' Kopp hauen, sünner dat hum dor een wat tägen seggen kunn, neetmal sie Geeske, de doch alltied so naar sünig was un de de Pennings 'n paarmal umdreihen deh, ehr dat se de utgaff.

Geeske harr nett bi d' Naberske west un 'n Prootje mit hör hollen, as de Postbaat mit dat Geld kamen was. So wuß se noch nix van de unverwachten Riekdoom. As se wärum kwamm, hör se Hinnerk all buten Dör, wo he in de Köken herumsung: "Wenn wir alle Engel wären" hör se hum singen, un wieldat he neet recht wuß, wo 't wiedergung, sung he: "denn mugg ick woll mien Geeske sehn".

Tja, un nett do kwamm Geeske to d' Köken in. Heel perdaff bleev se an de Dör stahn: So harr se hör Hinnerk noch sien Lävent neet in 't Suusen sehn. Man Hinnerk, nett dat he hör in d' Luur kreeg, greep sien Geeske mit beid' Hannen um de Huften un dreih' mit hör dör de Köken, dat 't man so 'n Art harr. Rein achter d' Puust leeten se sück na 'n Sett Tieds up de Stohlen fallen.

As Hinnerk denn sien Geeske verklaart harr, wor dat Geld her kwamm, do schoot hum ook tomal in d' Sinn, wat der mit antofangen weer: "Geeske", sä he, "Geeske, weetst wat, wi verreisen! Wi hemmen doch noch nooit wieder weg west as dat wi desülvige Dag wär na Huus kamen kunnen, un wi hemmen uns alltied hier knooit. Wi will'n nu ook mal Urlaub maaken, uns bedeenen laaten un mal wat anners sehn as hier in 't Dörp off up 't Moor."

Geeske keek woll erst wat verdreiht, man se kunn der doch neet so recht wat tägen seggen. Dat Geld lagg je parat. un neesgierig was se ook, wo de Welt woll annerworrns utsehn deh, wor dat Land neet so platt was as hier. So was se denn up 't Enn' inverstahn, man 't sull bloot aver 't Wäkenenn wäsen.

Dat Utsööken un dat Fastmaaken van de Wäkenendreis' gung heel fell. In 't Blattje stunnen nett 'n Stück off mennig Anzeigen van de Reis'büros, de ook Omnibusfahrten anbeeden deh'n. Dor kunnst an d' Rhein un an de Mosel fahrn, in de Heid' un in de Bargen. Un denn kunnst ook noch utsöken, off dat een, twee off dree Daag wäsen sullen off ook langer.

Hinnerk un sien Geeske wullen in de Bargen. Dor harr'n se dat all off un an mal aver hatt, un dor harr ook Tant' Trientje, de in de Stadt wahnen deh, all düchtig aver prahlt. Un dat paß' ook best, dor weer nett so 'n Angebot to 't "Kennenlernen", as dor stunn, so van Freedagnamiddag hento Sönndagnamiddag.

So 'n Reis' kunn 't goot lieden, Geld was der ja. Un de Nahbers sull'n woll för de paar Daag' de Deeren versörgen können, dat sull Geeske woll torechtkriegen. Hinnerk muß noch desülvige Dag mit 't Rad up Padd un de Budel bi 't Reis'büro klareern. Geld harr he ja, un dat namm he ook mit, um dat 't säker in d' Vörut bitahlt worrn muß.

Freedagnamiddag weer 't in Huus all' up Stä. Geeske harr ook all 'n lüttjen Kuffer packt mit 'n paar Plünnen to wesseln. Dat harr se van Tant' Trientje hört, de dat je kennen deh. Un denn kunn 't losgahn.

De Onibus hull neet wiet weg van hör Huus, glieks bi Jakob Krull sien Wärtshuus "To de gröne Jäger", un ook haast up de Minüt' to de utmaakt' Tied. De Fahrt was 'n Pläseer. Dat Wär was heel besünners goot, de Welt sach ut as Puus up Sönndag, un Geeske meen stolt: "Wenn Engels reisen, lacht de Hemel."

Erst gung dat dör Ostfreesland, denn dör 't Ollnbörger Land, un denn kwammen de Bargen in Sicht. Dat was de "Teutoburger Wald", wor se in d' School all wat van hört harrn. Wat wassen de Bargen hoch! Vööl hooger as de Toorn van de Kark in hör Dörp.

De Straat gung mal anhoch un mal andaal, mal liekut, mal um Hörns, un denn kwamm so bi lüttjen dat Dörp in Sicht, wor se in 'n Huus stuuv an so 'n Barg hör Wäkenenn' verläven sullen. "Pension" weer dat nöömt, un "Zur schönen Aussicht" stunn dorvör, un so was dat ook.

As se hör Stuuvke baben in 't Huus wiest kreegen, was dorvör sogar 'n lüttjen Balkong, van de ut man 'n heel Enn' in de wiede Welt kieken kunn, de hier vull van mähr off minner hooge Bargen was. Hinnerk un Geeske kunnen sück heelneet satt sehn.

As de Beiden noch so recht gemütelk un tofrä dor stunnen un keeken, hören se mitmal, dat unner in 't Huus 'n Dör apenmaakt wurr. Un denn seegen se 'n heel jung Paar, säker noch neet heel lang verheirat't, dor unner up so 'n Terrasse stahn. Uns beid Urlaubers dochen, dat de sück säker ook de Gägend ankieken wulln.

Man de jung Lü up de Terrasse stunnen heel eng tosamendrückt dor, keeken sück verleeft in de Oogen un harr'n bloot mit sück sülms to dohn. Heel unscheneert schmusen se mitnanner, dochen neet an Gott un de Welt un partu neet doran, dat am Enn' ook anner Lü tokieken kunnen.

Hinnerk wurr 't rein wat eegen um 't Hart. He doch torügg an sien "Störm- un Drang-Tied", domals, as he noch achter Geeske an was. Junge, dat was di moij west! Man 't was ook all 'n heel'n Sett her.

Geeske gung dat neet vööl bäter. Ook se kwamm 'n bietje mähr in Fahrt as in Huus, ja, se kreeg so 'n Kribbeln un Krabbeln unner de Huut, as se dat all lang neet mähr kennt harr, un wurr rein wat verlägen. Un denn sä se an hör Hinnerk: "Du, Hinnerk", sä se, "kiek Di dat dor unner an, dat sullt Du ook man äben dohn!" Un dorbi keek se hum heel verleevt an, as in olle Tieden.

Hinnerk harr je woll so 'n Woort van Geeske heel un dall neet verwachten west un hett dat darum ook in d' verkährde Halslock krägen. Anners is dat neet to verstahn, dat he sien Geeske heel verfährt ankieken deh un denn sä: "Geeske, wo kannst Du sowat van mi verlangen! Ick kenn' de Fro je heelneet!"


Mit fieftig Jahr
is 't all' d'r her

(Rudolf Folkerts, heel free na Otto Reutter)

Denk alltied, wenn Di mal wat neet paßt:
" 't gifft nix, wat in de Himmel waßt."
De lüttjeste Arger, de grootste Verdreet,
de sünt neet van Düürt, de hollen sück neet.
Denk - wat d'r ook kummt - un deiht 't noch so sähr:
"Mit fieftig Jahr is 't doch all' d'r her."

Un is 't all wat düür, denn mußt Du neet murren,
un haalt man de Stüür, denn mußt Du neet knurren,
löppt 't all Di ook tägen, denn mußt Du neet klagen,
un kriggst Du de Dalles, denn mußt D' neet verzagen:
Bloot de, de nix hett, geiht glückelk umher,
un: Mit fieftig Jahr is 't doch all' d'r her.

Un geiht na 'n annern Dien söte Bruut,
denn giff hör noch Reis'geld un holl Dien Schnuut,
un büst Du ook trürig, denn denk sünner Quäsen:
"Wo trürig sall bold de anner woll wäsen!"
Hum geiht 't nett as Di, se mag hum neet mähr, -
un: Mit fieftig Jahr is 't doch all' d'r her.

Drum: Hest Du noch Wien, denn drink hum ut.
un wäs' alltied leev to Dien söte Bruut,
un frei' Di hier unner, spar' ut de Verdreet:
Wo 't unnern is, weetst Du, wo 't baben is, neet.
Bloot eenmal in 't Jahr is Mai, denn neet wär,
un: Mit fieftig Jahr is 't doch all' d'r her.

Du Döskopp! Denn is 't heel wiß d'r her!


Rudolf Folkerts, Marienhafe

'n bietje wat ut de twintiger un dartiger Jahren

(Wat de Jungens un Wichter domals so utfräten de'n)

Dat is ja nu all 'n heel'n Sett Tieds her, dat de twintiger un dartiger Jahren in 't Land gungen, de Jahren na de erste groote Krieg. All, wat vördem west was, weer vörbi; wo mennigeen is in de Tied erst to 'n Millionär und futt dorna to 'n armen Düvel worrn!

De Minschen, besünners de ollerden, harr'n hör leeve Not mit dat Umwennen. De Handwarkers wassen dat vör d' Krieg so wennt west, dat se dat heele Jahr aver anschriewen de'n, wat se för hör Wark to kriegen harr'n; tüschen Wiehnachten un Neejahr gungen se der denn bi langs, hör Geld to bören. Kannst in uns Tied haast neet löwen! Man nu mussen se sehn, dat se so fell as 't man gung hör Geld kreegen, denn van Dag to Dag wurr 't minner wert, un dat Minniseern gung feller un feller. Mennigeen kwamm mit disse Tied neet torecht, - wat 'n Wunner ook. Anners was dat mit de Jungen: De harr'n dat glieks 'rut, wo 't gahn muß, un se wussen ook, dat to nützen.

Man dorum geiht mi dat hier neet, nä, ick will vertellen, wat to de domalige verdreihte Tied van dat Jungvolk so utfräten wurr. So 'n Art Verkökelee gaff dat do ook all (nett as vandaag), un allerhand "Künsten" gaff dat butendem, de wassen aberst dörgahnsweg mähr off minner harmlos.

Tick an 't Fenster

Mennigeen ollerder Minsk is domals dör 'n "Tick an 't Fenster" in Verlägenheit brocht worrn. Dorto wurr 'n lang Enn' Seilgorn off - bäter noch - schwart Tweern bruukt. An een Enn' wurr 'n Spieker fastbunnen, een off twee Zentimeter dorvan weg wurr 'n Knütt in de Tweernsfa' maakt un de mit 'n Heftzweck' in 't Holt van 't Fenster drückt; dorna kunn man mit dat anner Enn ruugweg tein Meter bisiet gahn. Wurr nu de Fa' strammtrucken, denn hung de Spieker free in d'Lücht, leet 'n de Fa' schlapp worrn, denn klapper de Spieker an d' Fenster. Keeken de Lü' in Buten, was der nix to sehn; gungen se wär na Binnen, denn gung das Spill van vörn los...

Knippke an 't Band

Nettso is mennigeen darup 'rinfallen, dat der 'n "Knippke" up de Straat lagg. Wieldat wiet un siet nümms to sehn was, hett denn een, de der nett langs kwamm, dat Knippke upkriegen wullt, man denn was 't weg: Dor was 'n Band an, dat nett glieks to sehn was; dat anner Enmn' van dit Band harr een van de Kinner in d' Hand. Greep nu een na dat Knippke, denn truck de an d' Band, un 't Knippke was tomal weg...

De Brannettels

Van een ollerder Frollein wurr unner d' Hand vertellt, dat se licht "to kriegen" was, un dat se ook hör "Kunden" harr. De kloppen denn up bisünner Art an 't Fenster (so tick, tick - tick tick - tick tick -), un denn wachten se, dat 't Fenster un darna de Dör apen dahn wurr. "Tick an 't Fenster" wurr dat nömt. Dat kreegen de Jungens - versteiht sück - bold mit. 'n paar, de so recht in de Flägeljahren wassen, hemmen sück mal 'n bisünner Pläseer d'r ut maakt, ook mal "Tick an 't Fenster" to probeern, un dat 's Avends um Ühr off tein, wenn dat Frollein all up Bedd' lagg.

Dat mit de "Tick an 't Fenster" klapp' best: 't gung apen, un de Fro keek, wat der los weer (un off woll een "wat van hör wull"). Man dorup harr'n de Jungs bloot wacht't, un se greepen mit 't paar Mann dat Frollein, trucken hör dör 't Fenster na buten un droogen hör aver Straat un Sömmerweg up de anner Siet. Dor stunn 'n heel kumpleten Brannettel-"Plantage", van de fienen, de so fileinig brannen de'en. Dor hemmen se hör denn - all Tägenstrampeln hulp nix - sotoräken mit de "bloote Mors" 'rinsett't, un denn nix as weg.

Dat Frollein, dat fell wär to Been kamen deh, is so, as se was, up 't Nachthemd un mit Schluren an de Footen, na d' Polizei hengahn, sück to beschwär'n. Hulpen hett dat nix, de Jungens wassen ja weg un well 't west was, dat kunn se neet seggen, se harr keeneen erkennen kunnt. Un rutkamen, well 't west weer, is 't ook neet: De Jungens hullen dicht, man schmüstert hemmen se düchtig, un de Polizist ook...

Mootproven

Well bi de Bengels mitmaaken wull, muß erst mal bewiesen, dat he Moot harr un sück neet glieks bang'maken leet.

Dat eenfachste was noch - buten Appels klauen - , dat he ut Dokter Schomerus sien Tuun besünner Früchten klauen muß, de so naar lecker utsaggen: Aprikosen. Man so lecker se ook utsaggen, so hart wassen se ook: Kunnst' de Tannen an utbieten, umdat se noch neet riep weeren. Man dat wussen de Jungens ja neet...

Heel wat anners was dat baben up de Toorn. Dor is je 'n breeden Brüstung umto, dat 'n neet unverwachtens 'runnerfallen kann, wenn 'n mal bi 't Kieken Tied, Stünn un Stä vergäten deiht. Well bewiesen wull, dat he bisünner Moot harr, de mook 'n Handstand up disse Brüstung. Man dat hemmen sück bloot 'n paar Jungens wagt...


Antennen

In de twintiger Jahren kwamm dat Radio togang. Erst mit 'n "Detektor", dat was 'n bisünner Kristall. Dorup wurr mit 'n fien' Stift na de Stä söcht, an de de "Empfang" am besten weer. Kreegst mal 'n lüttjen Stött, denn kunnst smals nix mähr hören.

Wi harrn bi uns Unkel in Berlin dat Wunner "Radio" kennenlährt. To de Tied mell' de sück mit: "Hier ist Berlin auf Welle 505". Dat was di wat! Uns Unkel harr up sien Balkong 'n paar Drahden utspannt, de mit lüttje Isolatoren offsäkert wassen. Un denn harr he ook noch 'n Draht heel na unner bit in d' Grund verleggt, van wägen de "Erdung". Domals heet dat an 't Enn van de Sendungen bi 't Goode-Nacht-Woort alltied: "Und vergessen Sie nicht, die Antenne zu erden!" Dormit sull de Gefahr, dat mal 'n Blitz dat Huus in Brand stäken kunn, offwennt worrn.

Vader harr för sückse Saken 'n Bült aver. He kunn all heel fro "morsen", dat harr he bi 'n Fründ van de Noorddieker Funkstation lährt. He hett domals ook de Funksprök mithört, de de Kaiser na Berlin torüggroopen deh, as de erste Weltkrieg vör d' Dör stunn. So wuß he feller as all annern in 't Dörp, wat för schwarte Wulken sück tosamenbroot harrn.

Nu was aberst Frä, na de Inflation was 't Geld wär was wärt un 'n kunn 't ook meest all wär koopen, wat 'n gern hemmen wull. Un dat weer, kannst denken, för Vader 'n Radio. To 'n Radio, meen man to de Tied, hör 'n Antenn', de düchtig lang wäsen muß, umso bäter sull de "Empfang" wäsen.

Vader un sien Fründ, de "Uhrpuster", de de Toornklock versörgen deh, hemmen mitnanner averleggt, dat 'n Antenn' van d' Toorn bit na d'Karkstraat sotoräken dat "A un O" wäsen muß. Un so gungen se denn bi, un mooken baben an de Toornbrüstung 'n gooden dicken Seildraht fast, an de denn de "Eierkett" (dat wassen dree Porzellan-"Eier", mit de de Antenn' isoleert wurr) anbunnen wurr. Van disse Eierkett ut wurr de Antenn' denn aver d' Karkhoff hento de Karkstraat trucken. In een van de Lindenboomen wurr 'n langen Stang' fastmaakt, an de ook wär 'n Eierkett anbunnen wurr, un denn gung dat hoch aver d' Straat weg hento uns Huus: Klar was de beste Antenn', de 'n sück to de Tied utdenken kunn.

Man: " Lüttje Mann hett nix as Tägenstötten", seggt 'n oll Woort, un so was dat ook hier. Knapp dat de lang' Antenn' klar weer, kwamm d'r ook all 'n Schriewen van de Karkenvörstand: De Antenn' muß fell wär offboot worrn, um dat dör de Togg, de van de lang' Antenn' utgung, de Toorn am Enn' woll scheeftrucken worrn kunn...

So muß disse Antenn' denn wär offboot' worrn, so spietelk dat ook was. Nu wurr averleggt, wat anners woll to maaken weer. Wat d'r bi 'rutkwamm, was dit: Een "Dübbel-T-Antenn'" aver de groote Tuun van de "Oll' Pastoree" muß d'r her.

"Dübbel-T-Antenn'" heet dat, wiel twee Antennendrahden, sowat een Meter utnanner un fein isoleert, tüschen hooge Boomen utspannt wurrn; in d' Middent van elker Draht wurr 'n annern Draht anlöt't, un denn wär mitnanner verbunnen. Domals

Domals stunnen hooge Boomen achter de Pastoree un ook an de Schloot an d' Unnerenn van de Pastoree-Tuun. Tüschen disse hooge Boomen wurr de "Dübbel-T-Antenn" uphangen un de Offleitung denn nauns Huus hen verleggt. Disse Antenn' hett 'n heel'n Sett goode Densten dahn, man ook de weer mal off un muß wegmaakt worrn.

Do wurr averleggt, off neet 'n Antenn' dwars aver de Tuun van d' Apthek, van d' Achterumsweg hento d' Karkstraat, wat brengen kunn. De Aptheker sä, as he fragt wurr, dat he d'r nix wieder tägen harr, man in sien Tuun dürß nix verneelt worrn. Dat is ook neet passeert.

De Antenn' muß hoch aver de Lindenboomen, de to de Tied noch an d' Karkstraat stunnen, weg föhrt worrn. Dorto kwamm in een van de Boomen in d' Aptheker sien Tuun an d' Achterumsweg 'n langen Stang' un nettso een in 'n Lindenboom an d' Karkstraat. Baben an de Stangen hungen wär "Eierketten", dat de Antenn' neet an de Boom anschlahn kunn, dordör kunn se je licht "Erdverbindung" kriegen, un dat dürß je neet.

Ook disse Antenn' gifft 't neet mähr. De Technik is wieder gahn, vandaag is in off an de Apparaten glieks 'n Antenn' mit fastmaakt, 'n Extra-Antenn' is neet mähr nödig för 'n Radio för 't Huusgebruuk. Bloot een, de mit anner Lü in de wiede Welt wat herumfunken will, bruukt noch so 'n Ding. Dat sünt bloot 'n paar, un de sallen hör Pläseer dran hemmen, off neet?


Und wenn sich der Schwarm verlaufen hat...

Die Ritter von der Gemütlichkeit

Melodie: Wohlauf, Kameraden, auf's Pferd ...

Und wenn sich der Schwarm verlaufen hat
Um mitternächtliche Stunde,
Dann findet unter den Edleren statt
Eine würdige Tafelrunde,
:,: Es sind erhaben ob Raum und Zeit
Die Ritter von der Gemütlichkeit.:,:

Und wie der Zapfen vom Fasse springt,
So springt der Deckel vom Herzen,
Und was sich drinnen bewegt, das klingt
In lustigen Liedern und Scherzen.
:,: Es sind dem freien Wort geweiht
Die Ritter von der Gemütlichkeit.:,:

Wenn einem trocken die Kehle ward
Und durstig lechzt nach dem Nassen,
So ist es dieser Ritter Art,
Daß sie ihn nicht sterben lassen.
:,: Es sind dem Wohle der Menschheit geweiht
Die Ritter von der Gemütlichkeit. :,:

Drum lebe hoch das freie Wort,
Das frisch von den Lippen rinne!
Drum lebe, wem nicht die Kehle verdorrt,
Und wer nicht verachtet die Minne;
:,: Drum leben, erhaben ob Raum und Zeit,
Die Ritter von der Gemütlichkeit. :,:


De arme Frolü

(So was dat mal!)

Fief Ühr upstahn, hen to melken;
Nett wär dor, Kinner helpen.
Schwien utmärsen, Fröhstück maken,
Tuffels wasken, Schwienpott kaken,
Höhner fohren, Tuffels bikkern,
Äten kaken, Schap verstikkern,
Bedden maken, Kind an d' Bost,
Rad uppumpen, gau na d' Post.
Natt van Schweet büst der wär,
Röppt de Kerl all: "Äten her!"

Stipp up d' Tafel, Tuffels stief. -
Kannst nix maken: Rin in d' Lief!
Schöttels wasken, Abent putzen,
Kerl liggt all twee Stünn' in d' Butzen.
Birgen fohren, Nelkbumm' halen,
Kalver fohren, Hüür bitahlen.
Tuffels rüden, Meßbült streien,
Schwienfohr dör de Rutter dreien,
Fix noch meihen, denn is't dree:
Kerl, de hojahnt un röppt "Tee!"
Water kaken, Kluntje kniepen,
Room herhalen, äfkes sitten.
Kickst nett in de neejste Post,
Röppt dat Kind: Nochmal an d' Bost!
Kind up d' Pott. Is dat dahn,
Denn mutt 't fix wär wiedergahn.
Rogg binnen, Hei upstäken.
In de drockste Tied kummst in de Wäken:
Häbamm' halen, Kinner kriegen,
Wenn neet weetst, worher, mußt schwiegen.

Mit dree Daag, denn steihst wär up, -
Kerl, de röppt: "Man futt, man futt!"
Half in d' Sprang, half in Galopp.
Un verheirat't is 'n ook.
Büxen plätten, stoppen, neih'n,
Häksel schnieden, Weiher dreih'n.
Dokken binnen, Kaar noch tären,
Päär behemmeln, Wagen schnmären,
Dreeschlahn falgen, Tuffeln eien,
Thomasmähl un Kali streien,
Tuun offwieren, Schaapbuck schlachten,
Mürgen fangen, up 't Melkgeld wachten,
Stürn bitahlen, fell watt koopen,
Heel Dag up bloot Footen loopen. -
't Läben is 'n Höhnerledder,
gornix bäter, gornix bäter!
Un sünt se denn nett fieftig Jahr,
Denn sünt se der ook gau mit klar:
Kranz bestellen, Sargholt koopen,
Fell de Suppendent noch roopen
Denn 't Papierhemd aver d' Kopp, -
Bietje laater, denn sünd s' doot.
De heele Tied gung 't bloot in Drafft, -
Rüsten können s' nu in 't Grafft.


Heinrich Daniels

Mit Läpel vör de Borst

Dat Schoolmesters - mit Verlöff geseggt - wollehr "Schmachtlappen" weern, is villicht neet elk un een bekennt. Hör Schmachtlapperee bestunn aver een Kant dorin, dat se hen un weer vör Schmacht neet in 't Schlaap kamen kunnen. Dat gull allemal för junge Mesters, de 'n Schollstä up 't Land kreegen un noch keen Ollske harrn. As Unnerkamen harrn se am Enne 'n eenfach Kamerke bi lüttje Lu, 'n Kabuff, wor s' sück d'r haast neet in umdreihn kunnen. Middags mussen de Küstjes (junge Mesters) sück bilang äten; mit anner Woorden: Se gungen mit 'n Läpel in 't Knooplock elker Dag na d' Unnericht in 'n anner Ollernhuus, um sück dörtofooren. Harr'n de Lü in d' Luur krägen, na welker Äten de Mester de Mund na stunn, he to'n Bispill geern 'n deftigen Buuskohlpott eet, kunn 't passeeren, da he de heele Wäk 'n schmärigen Buuskohl wegputzen muß. Franterg (mürrisch) weer eenmal een Mester, as ut de Ätenspott, de up de Footdäl stunn, een Hundje sien Deel freet. De Mester harr sotomal Kuuskelln un reet ut, - "Swiensfoor" wull hum doch neet mundjen.

Harr de Landschoolmester dorhentägen een Fro un ook 'n Wahnen, denn weer he tominst ook as Buur un sien Ollske as Burinske togang. De Buurkeree weer för hör würtelk 'n Stöhnpaal, dat will seggen: Se harrn tominst hör Gerack. Disse Mester harr Land (dat hörde to de Schoolstä), mook sömmerdags Hei, he pootde Tuffels, melkde sien Koh un Schaap un harr fett Schwienen in d' Huck. Sien Fro hulp hum troo un kaakde winterdags Grönkohl mit Speck, Greven un Hafergört off Stäkröven, ook goot schmärt.

To de Itzendörper Schoolstä, wor bit 1936 dat olle Huus mit 'n grooten Schüür mit Kohstallen un Schwienhucken stunn (baut 1825), hörden domals noch de Kanten un Randjes an de Wägen, de an "lüttje Lü" för de Schaapen un Zägen verhüürt weeren. Wat kreeg domals een Mester an Geld? Even: Neet vööl! Nu. elker Kind, dat unnerricht' wurr, muß Schoolgeld weeten. Dat weer "gestaffelt": In de Olldieks-School (Westermarsch I) muß to'n Bispill bitahlt worrn: För Bookstabeern acht Penning, för Schrieven- un Räkenlehren twalv Penning in d' Wäk. Sömmerdags weer faaktieds keen Unnerricht, so dat uns Mester ook nix in d' Knippke kreeg. De Buuren mussen um Sünnermarten 'n Achtel off 'n Viddel Tünn Garst bi de Mester offlävern. Winterdags brogg elker Kind 'n Törf mit na d' School, of de Ollen mussen Törfgeld bitahlen.

Um 1806 weer Reiner Rosenberg Schoolmester in Holte (Kreis Leer). He kreeg buten sien Schoolgeld noch fief Dahler dorför. dat de 'n "Schatzungsregister" (Steuerliste) för de hollandse Regeern upsett't harr. Bit 1817 börde Rosenberg averhoopt keen Schoolgeld mähr, um dat de Lü in Holte da so poterg gung. Un dorbi muß dat olle, arme Bloot ook noch veermal dags mit löß Maag de Klock in de Toorn lüden.

Ook de Mesters in Pogum (Ems) weern wiß neet "auf Rosen gebettet". Dor weer de Mester näbenbi as Snieder togang, wiel he goot mit "Schere und Elle" umgahn kunn. Sönndags verköffde he in sien Huus Beer, Brannwien un Tebak to roken un ook to slaatjen, ehr de Lü in

d' Kark gungen. In Westeraccum wurr Unnerricht in d' Fährhuus offhollen: De Mester weer togliek Fährmann un verdeente Fährgeld, dat kunn he sotoseggen in d'Loop mitnähmen. As dör de Wiehnachtsfloot (1717) Fährhuus un Pünt verneelt wurrn, harr de Mester keen Duum Water mähr unner sien Geldschipp, seet d'r mall manken. -

Wormit kunnen de Mesters in olle Tieden hör "Daghüür" noch verbätern? Süh: De een weer 'n Versenmaker, he mook Riemsels to Hochtieden, of, as in Esens, 'n langen Neejahr-Riemke up de Börgers van Esens, wat diesse Mester fief Dahlers inbroch.

Geev ook Mesters, de sück mit schoostern, sniedern, kupern (böttgern), Klocken-wär-torechtdoktern of anner Klüteree'n aver Water hullen. Mester Potinius ut Stedesdörp (Kreis Wittmund) verköffde Mähl, Gört un anner Reev, - he spöölde as Mus'kant ook up bi Hochtieden un anner Gelägenheiden. För twalf Stünnen Musikmaken broch he een Dahler un acht Groschen in sien Taske.

Up welker Wies kunn domals een Minske averhoopt Mester worrn? De Jungkerl gung as Schoolhülp in d' Lehr bi 'n oller Mester, he keek hum dat Unnerrichten sotoräken van de Fingers off. Dorna kweem de Suppendent (as Kreisschoolinspektor) un fööl uns Fent up de Kuusen, vör allem in Religion, Singen, Schrieven un Räken. Harr he hum düchtig vörhatt, sä he woll: Du hest der Schlag van, de Kinner wat bitobrengen. Avers de Mester muß achteihn Jahr old wäsen. 'n Utnahm weer Muschee (Monsieur) Cornelius Harmens Normann, de 1771, mit seßteihn Jahren, up de Kinner in Itzendörp daalgahn dürs. In de Tied van 1852 bit 1926 wuurn ostfreeske Jungs up dat Lehrerseminar in Auerk utbilld't.

Um 1895 geef dat 'n Aarigkeit in oostfreeske Dörpen: Dat Geldinsammeln dör Schoolkinner, um hör Mester to Wiehnachten 'n Gaav tokamen to laten. In Lübbertsfehn gungen grotere Schoolwichter dör de Gemeend', um to kollekteeren. Elker Schoolkind muß butendem een Mark bistüren. De Mestersfroo fohr denn mit de Wichter na Auerk, um dor 'n Gaav to koopen. Weer Geld d'r aver, wurrn noch Kersen köfft, up de Schoolwiehnachtsfier kreeg de Mester denn sien Geschenk. Sowiet up Stä. Avers dat Königl. Regeern in Auerk doch' anners aver disse Saak: Dat weer tägen disse olle Bruuk. "Eine solche Sitte kann leicht zu Unerträglichkeiten der verschiedensten Art führen und schädigt das Ansehen des Lehrers." Un verboo de "Bädelee".

In Grootheid' un Ostermoordörp weer dat siet Jahren Mod', dat de Schoolmesters Bruns un Stekker um Neeijahr mit grotere Schoolkinner in Ollernhusen bilangs gungen, um to graleern un Leden to singen (1846). De Lü muggen dat, un för de beid Mesters weer dat keen unmissen Inkummst, se kunnen elk mit ruugweg dartig Dalers räken. Tomal wurr dat Neeijahrssingen denn verboden. Darup schreev Mester Bruns an dat Konsistorium in Auerk 'n langen Breef. He jammerde, dat dat Läven in disse Tieden so düür weer; he jöterde, dat dat Schoolgeld utbleev, un vör allem: He, Mester Bruns, muß sien olle Moder in Wiesens un sien Bröer un sien lüttje Süster noch nähren un dör d' Tied helpen. He kunn heel un dall neet sünner disse Inkummst sien Snuut baven Water hollen. Un sull dat Singen verbaden blieven, denn harr he gern "eine kleine Vergütung aus einer mildthätigen Casse". Aberst Auerk un ook de Karken-Commission in Nörden (Herr Telting) winkden off: Dat kunn

eenfach neet angahn, dat een Schoolmester nettakkrat so as "Nachtwächter, Glockenläuter, Schornsteinfeger und dergleichen Personen von Thür zu Thür geht und Mildthätigkeit in Anspruch nimmt". Somit weer Bruns sien Anliggen ofwimmelt.

Averslag: De Mesters harren 't in olle Tieden bannig stuur, hento hunnert Kinner tüschen seß un veerteihn Jahren in een Ruum, minn Verdenst un vööl Sweet up d' Acker. Avers: Mennig Idealisten unner hör, de sück good anhoch brocht hebben, so as Dr. h.c. Otto Leege, Dr. h. c. Dodo Wildfang un annern. D'rum: Hoot off vör de olle Mesters!

- Offschräven ut "Ostfriesischer Kurier" Nr. 300 van 'n 24./25. Dezember 1994, Siet 5, van Rudolf Folkerts, Mainhaf'. -


Ihr Freunde, stimmt an unser Friesenlied...

Ihr Freunde, stimmt an unser Friesenlied,
singt das Lied von dem Heimatlande,
daß freudiger Stolz unser Herz durchzieht
und sich inniger knüpfen die Bande!
Wer die Heimat nicht liebt und die Heimat nicht ehrt
ist ein Lump und des Glücks in der Heimat nicht wert.

Gedenkt drum der Väter und was sie geschafft.
wie die Wack'ren gelebt und gelitten,
wie sie freudig für Freiheit in krieg'rischer Kraft
für die Heimat gestrebt und gestritten!
Und was sie uns waren, der Welt werd's kund
von Lande zu Lande, von Munde zu Mund.

Du mein sagenumrauschtes, mein Friesenland,
keine Macht in der Welt soll uns scheiden.
Von Niederlands Küste bis Dänemarks Strand:
Segen den Saaten und Weiden!
Heil dir, o Heimat, mit Weib und Kind,
hurra hoch, wir sind stolz, daß wir Friesen sind!

Ja, wir wollen uns freun, daß wir Friesen sind
und die Heimat, die prangende, preisen,
und in kühnlichem Kampf wider Wogen und Wind
uns wacker und würdig erweisen,
doch am heiligsten halten das Herzensband,
das uns fesselt ans größere Vaterland!